27 grudnia 1918 roku wybuchło Powstanie wielkopolskie

Data publikacji: 27.12.2018
Średni czas czytania 3 minuty
drukuj

27 grudnia 1918 roku wybuchło w Poznaniu Powstanie wielkopolskie, którego celem był powrót Wielkopolski do Rzeczpospolitej po 123 latach zaborów.

27 grudnia 1918 roku wybuchło Powstanie wielkopolskie
Fot. CC0 / Powstańcy wielkopolscy w okopach, styczeń 1919

Wielkopolska pod nazwą Prowincji Poznańskiej przez dekady była poddawana silnej germanizacji i kolonizacji jako część Rzeszy Niemieckiej. Gdy ta przegrała I wojnę światową, konserwatywne koła w armii wypuściły Józefa Piłsudskiego z aresztu w Magdeburgu. Odradzając państwo polskie, wbił klin pomiędzy bolszewików w Rosji a rewolucjonistów w Niemczech. Jednak nawet niemieccy socjaldemokraci nie akceptowali przyłączenia Wielkopolski do Polski.

Tymczasem Polacy gromadzili broń. 12 listopada Centralny Komitet Obywatelki (CKO) stojący na czele komitetów obywatelskich wyłonił tymczasowy Komisariat z udziałem m. in. Wojciecha Korfantego. Przywódcy wzywali Polaków, by nie angażowali się w niemiecką rewolucją, a jednocześnie uzyskali kontrolę nad Komendą Miasta Poznania. Podobnie było w innych miastach Wielkopolski.

20 listopada w expose premiera polskiego rządu Jędrzeja Moraczewskiego, który pochodził z Wielkopolski, padły słowa o konieczności przyłączenia Wielkopolski do macierzy. Taką samą wolę wyraził wyłoniony tam Polski Sejm Dzielnicowy. W oparciu o niemiecką infrastrukturę, powstawała sieć polskich oddziałów, które miały potem wziąć udział w walkach.

Gdy Niemcy przygotowali się do kontrofensywy, rząd w Warszawie 15 grudnia 1918 zerwał stosunki dyplomatyczne z Berlinem i podjął decyzję o wyborze posłów z zaboru pruskiego. Sygnałem do wybuchu powstania stała się wizyta w Poznaniu Ignacego Paderewskiego, który przyjechał 26 listopada do Poznania w drodze z Ameryki do Warszawy jako orędownik polskiej niepodległości.

W odzewie na patriotyczne przemówienie Paderewskiego przed hotelem Bazar, który był głównym ośrodkiem polskości w Poznaniu, Niemcy odpowiedzieli wojskową paradą i antypolskimi zamieszkami. Polska Organizacja Wojskowa Zaboru Pruskiego zdecydowała się na walkę, zdobyto Prezydium Policji. Walki rozgorzały w całej Wielkopolsce. 8 stycznia wodzem naczelnym powstania został generał Józef Dowbór-Muśnicki.

Ofensywa wojskowa otrzymała dyplomatyczne wsparcie w Paryżu. 16 lutego 1919 r. w Trewirze został podpisany układ z Niemcami, który objął również front wielkopolski, zaś Armia Wielkopolska została uznana za wojsko sprzymierzone. 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski potwierdził ostatecznie przynależność Wielkopolski do Rzeczpospolitej.