Był jedną z najwybitniejszych postaci paryskiej „Kultury” i Instytutu Paryskiego, jednym z najbliższych współpracowników Jerzego Giedroycia. Kształtował opinie Polaków walczących o odzyskanie niepodległości.

Jego Inny świat (1951), wstrząsająca relacja z pobytu w radzieckim obozie koncentracyjnym Gułag, była jednym z pierwszych literackich, ale i politycznych, świadectw totalitarnego systemu ZSSR. Ważne było również to, że stworzył ją człowiek o lewicowych przekonaniach, który nie miał złudzeń co do komunizmu. Przez wiele lat Herling był za tę książkę sekowany również na Zachodzie, głównie przez francuskich i włoskich reprezentantów lewicy, którzy długo dojrzewali do przerażającej prawdy o Związku Radzieckim.

Urodził się w Kielcach w rodzinie o żydowskich korzeniach, ale przez całe życie nie eksponował tego. Wbrew ojcu studiował polonistykę. Pisał na łamach „Ateneum”, „Pionu”, redagował „Orkę na ugorze”.

Po wybuchu II wojny światowej założył organizację konspiracyjną Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa. W 1940 r., chcąc nielegalnie przedostać się z Grodna do Wilna, wpadł w ręce NKWD, zdradzony przez przewodników. Trafił do gułagu w Jercewie. Został z niego zwolniony po dramatycznej głodówce. Domagał się wcielenia do armii Andersa, na mocy układu Sikorski-Majski. Przeszedł z nią cały szlak bojowy, walcząc m. in. pod Monte Casino.

Po wojnie pracował dla Radia Wolna Europa w Monachium (1952-1955), potem na stałe osiadł w Neapolu, gdzie poślubił Lidię Croce, córkę Benedetta, wybitnego włoskiego filozofa i pisarza.

Literacką specjalnością Herlinga-Grudzińskiego stały się opowiadania pisane często na kanwie autobiograficznych bądź zaczerpniętych z prasy historii, koncentrujące się wokół życia duchowego Europy i Kościoła katolickiego, Biblii, ale także polityki XX w., mafii i masonerii. Wśród nich są: Drugie przyjście, Wieża, Don Ildebrando.

Dziełem życia stał się Dziennik pisany nocą. Jego pojemna forma mieści refleksje dotyczące bloku państw komunistycznych, PRL, Polski, zachodniej lewicy, ale także malarstwa, którym się pasjonował.

Po 1989 r. odwiedzał Polskę i publikował m. in. na łamach „Plusa-Minusa”, również po sporze z Jerzym Giedroyciem, dotyczącym m.in. oceny generała Jaruzelskiego, którego był wielkim krytykiem.

Pisarz zmarł 4 lipca 2000 roku w Neapolu.

W świętowanie Roku Gustawa Herlinga-Grudzińskiego włącza się także Narodowe Centrum Kultury. Jeszcze w tym roku ukaże się publikacja poświęcona pisarzowi, w ramach cyklu Jubileusze.