Kultura jest sferą, w której szybko i często w spektakularny sposób ujawniają się przemiany, jakich doznaje współczesne społeczeństwo na skutek różnorodnych impulsów: ekonomicznego, technicznego, geopolitycznego, demograficznego, ekologicznego. Zmieniają się praktyki kulturowe, ewoluują formy i możliwości uczestnictwa oraz twórczej ekspresji. Kultura staje się jednocześnie polem eksperymentowania z nowymi tożsamościami indywidualnymi zbiorowymi i przestrzenią rekonstrukcji tożsamości tradycyjnych lub odwołujących do tradycyjnych kodów interpretacji rzeczywistości. W rezultacie kultura może być przestrzenią emancypacji, jak i opresji; może sprzyjać społecznej inkluzji, jak i legitymizować różne formy wykluczenia.

Ten wielowymiarowy potencjał kultury musi być uwzględniony we współczesnych politykach rozwojowych, bo w coraz większym stopniu od kultury, reprodukowanych i promowanych w jej sferze wartości, norm i postaw zależą możliwości twórcze i innowacyjne jednostek oraz społeczności. Od potencjału twórczego i opartej na nim innowacyjności zależy zdolność do trwałego rozwoju rozumianego jako możliwość efektywnego zaopatrywania zmieniających się potrzeb coraz bardziej zróżnicowanego społeczeństwa w kontekście znanych i nieznanych wyzwań.

Te dwa aspekty: wewnątrz i zewnątrzkulturowy powodują, że tradycyjne polityki kulturowe (podobnie zresztą jak polityki rozwojowe) stają się coraz mniej efektywne. Dotychczasowy dominujący ład instytucjonalny w kulturze w coraz mniejszym stopniu odzwierciedla świat żywej kultury, co w efekcie prowadzi do coraz mniej efektywnej alokacji zasobów. Potrzebne są nowe, innowacyjne polityki kulturalne posługujące się nowymi instrumentami rozpoznawania pola kultury i formułowania programów wspierania rozwoju twórczości, dostępu do kultury, edukacji kulturalnej. Stawką jest nie tylko efektywniejsze zarządzanie kulturą w polskich miastach, stawką jest dalszy rozwój tych ośrodków.

I DZIEŃ KONFERENCJI

Pierwszego dnia konferencji odbyło się spotkanie 12 miast członkowskich Unii Metropolii Polskich, podczas którego odpowiedzialni za polityki kulturalne przedstawiciele miast dyskutowali o wyzwaniach tych polityk.

DREAMING THE CITY

Część otwarta skierowana do wszystkich uczestników konferencji rozpoczęła się wykładem inauguracyjnym Gerry’ego Hassana „Dreaming the City” o doświadczeniu Glasgow jako Europejskiej Stolicy Kultury i miasta foresightu społecznego. Glasgow jest miastem przenikających się tożsamości. Przeszło szybką industrializację oraz późniejszą deindustrializację. Przemiany gospodarcze zaowocowały powstaniem społeczeństwa zróżnicowanego ekonomicznie.

„Dreaming the City” jest projektem, który powstał w 1983 roku i stanowił plan zmiany wizerunku miasta. Składa się na niego wiele pomniejszych projektów skierowanych do konkretnych grup społecznych, które mogły się wypowiedzieć na temat wizji przyszłości swojego miejsca zamieszkania. Podjęto próbę zdefiniowania tożsamości miasta, w którym łączy się wiele bardzo zróżnicowanych historii. Dało to początek zjawisku zwanemu miejskim renesansem, urban renaissance.

FORESIGHT SPOŁECZNY

Czym jest foresight społeczny próbowała wyjaśnić prof. Anna Giza-Poleszczuk. Zwróciła uwagę na najważniejsze aspekty foresightu społecznego. Opiera się on na zasadzie 4K + Z, czyli koncentracja na przyszłości, konsensus, komunikacja, koordynacja oraz zaangażowanie. Żeby stworzyć spójną wizję przyszłości miasta potrzeba dobrego modelu współpracy pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stworzeniem spójnej strategii rozwoju. Główną trudnością są problemy związane ze współzarządzaniem, które stanowią wyzwanie do pokonania. Co zrobić aby zbudować kulturę kooperacji, współpracy oraz komunikacji międzysektorowej.

OD ZARZĄDZANIA DO WSPÓŁZARZĄDZANIA: Foresight społeczny jako narzędzie zarządzania zmianą społeczną i rozwojem.

W części panelowej wystąpili Justyna Król, Ryszard Michalski, Marek Sztark. Uczestnicy dyskusji moderowanej przez Edwina Bendyka opowiedzieli o swoich doświadczeniach związanych ze współtworzeniem wizji przyszłości, która łączyłaby doświadczenia wszystkich grup społecznych zamieszkujących Konin, Olsztyn lub Szczecin. Kto jest ekspertem? Czy lokalna społeczność może zostać uznana za eksperta?

DOBRE PRAKTYKI

O godzinie 17 nastąpiła prezentacja dobrych praktyk - przykładów innowacji w polityce kulturalnej. Siedmiu przedstawicieli różnych miast, którzy zgłosili swoje prezentacje w otwartym naborze poprzedzającym konferencję opowiedzieli o ciekawych inicjatywach realizowanych w ich miastach. Prezentacje rozpoczął dyrektor Wydziału Kultury Urzędu Miasta we Wrocławiu - Jarosław Broda, który opowiedział o współpracy miasta Wrocław z organizacjami pozarządowymi. Następnie swoją prezentację pokazał Jarosław Jóźwiak wiceprezydent m.st. Warszawy -  „Dobre praktyki: prezentacja przykładów innowacji w polityce kulturalnej”, która przedstawiła przykład związany z Pl. Defilad w Warszawie. Stanisław Dziedzic, dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa omówił program stypendiów  i mikro grantów w mieście Krakowie. Marcin Kostaszuk - zastępca dyrektora Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta w Poznaniu pokazał prezentację o prowokacyjnym tytule „Poznań tu się nic nie dzieje”. Michał Karapuda dyrektor Wydziału Kultury Urzędu Miasta Lublin oraz Sławomir Księżniak dyrektor Dzielnicowego Domu Kultury Węglin w Lublinie opowiedzieli o programie wyrastającym z idei Europejskiej Stolicy Kultury - Program dzielnice kultury. Dobrosław Bilski zastępca dyrektora Wydziału Kultury Urzędu Miasta w Łodzi opowiedział o innowacjach w kulturze miasta Łodzi. Natomiast na sam koniec Wiesław Bełz ze Stowarzyszenia Menedżerowie Kultury podzielił się swoimi spostrzeżeniami na temat polityki kulturalnej w prezentacji „Ku polityce kulturalnej samorządów nakierowanej na …obywateli!”.

II DZIEŃ KONFERENCJI

Drugi dzień konferencji rozpoczął profesor Jerzy Hausner prezentacją „Zrozumieć rozwój". Miasto - Firma. W swoim wykładzie wprowadzającym prof. Hausner podjął próbę dyskusji na temat pojęcia rozwoju. Na ile można obecny model zarządzania sektorem kultury przekształcić w politykę kulturalna o charakterze rozwojowym?

DEKLARACJA WSPÓŁPRACY

Przedstawiciele 5 polskich miast, które ubiegały się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury lub ten tytuł otrzymały - Wrocław, podpisali deklarację o współpracy. Gdańsk, Katowice (prezydent Marcin Krupa nieobecny), Łódź, Wrocław oraz Lublin zobowiązały się do zaktywizowania środowisk artystycznych oraz samorządowych, podjęcia wspólnych działań artystycznych. Deklaracja zakłada również dołączenie innych miast Polski chętnych do współpracy i podjęcia wyzwania jakie stawia podpisanie takiego dokumentu.

Miasta reprezentowali:

• Wrocław - prezydent Rafał Dutkiewicz
• Gdańsk - prezydent Paweł Adamowicz
• Łódź - prezydent Krzysztof Piątkowski
• Lublin - prezydent Krzysztof Żuk

GIEŁDA WYZWAŃ I PROBLEMÓW

Po części podczas której przedstawiciele miast podpisali deklarację o współpracy nastąpiła giełda wyzwań i problemów, w której wzięli udział Kazimierz Monkiewicz - Zastępca Dyrektora ds. Rozwoju Kultury Narodowe Centrum Kultury, Michał Karapuda - Dyrektor Wydziału Kultury Lublin, Jarosław Broda - Dyrektor Wydziału Kultury Wrocław oraz Anna Czekanowicz-Drążewska - Dyrektor Biuro Prezydenta Gdańska ds. Kultury. Odwrócenie giełdy innowacji - zamiast dyskutować o propozycjach rozwiązań miast paneliści podjęli temat wyzwań jakie stoją przed miastami? Może ktoś zna rozwiązania tych problemów? Wie, gdzie takich rozwiązań szukać?

KULTURA I ROZWÓJ

Program konferencji jest dostępny poniżej.

Wideorelacje z konferencji dostępne są kanale youtube.