1939

15 wrzesień
Wydanie Wytycznych Sztabu Generalnego Robotniczo Chłopskiej Armii Czerwonej dla NKWD ZSRR o utworzeniu obozów rozdzielczych w Putywlu i Kozielsku oraz punktów przekazywania polskich jeńców wojennych.

19 wrzesień
Wytyczne Sztabu Generalnego RChACz na temat prowadzenia transportów jeńców wojennych oraz o wyznaczeniu nowych punktów przekazywania jeńców.

19 wrzesień
Rozkaz ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRR- Ławrientija Berii w sprawie organizacji systemu obozów dla polskich jeńców wojennych. Przy NKWD ZSRR powołany zostaje Zarząd do spraw Jeńców Wojennych na czele z majorem Piotrem Karpowiczem Soprunienko.

20 wrzesień
Rozkaz nr 0011 dowódcy Frontu Ukraińskiego RChACz – komandarma I rangi Siemiona K. Timoszenki o przekazywaniu polskich jeńców wojennych organom NKWD ZSRR.

23 wrzesień
Wydanie ustawy o obozach specjalnych dla jeńców wojennych [ przygotowanej] przez szefa Zarządu do Spraw Jeńców Wojennych – majora P.K. Soprunienkę, przypominającej o przetrzymywaniu jeńców wojennych w „warunkach izolacji od otoczenia” ,uniemożliwieniu im ucieczki „poza strefę obozu” oraz „pracy agitacyjno- propagandowej i kulturalnej wśród jeńców.”

3 październik
Dyrektywa ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRR w sprawie traktowania polskich jeńców wojennych i ich rozmieszczenia. Do domu mogą być odesłani jeńcy wojenni – żołnierze, których stronami rodzinnymi są terytoria Ukrainy Zachodniej i Białorusi Zachodniej. Żołnierze, których strony rodzinne znajdują się w „niemieckiej części Polski” powinni znaleźć się w obozie kozielskim. Starobielsk ma być obozem dla generałów, wyższych rangą oficerów, wysokich urzędników wojskowych i państwowych natomiast Ostaszków – obozem dla wywiadowców, kontrwywiadowców, żandarmów, policjantów i służby więziennej.

1940

9 luty
Informacja Zarządu Jeńców Wojennych o 27 polskich jeńcach wojennych, zmarłych w obozach lub w szpitalach, po dowiezieniu ich tam z obozów.

20 luty
Propozycja kierownictwa Zarządu Jeńców Wojennych do Komisarza Ludowego Spraw Wewnętrznych Związku SRR – Ławrientija Berii z propozycją „rozładowania” obozów jenieckich w Kozielsku i Starobielsku. „Rozładowanie” mogło by nastąpić poprzez m.in. zwolnienie do domów jeńców ciężko chorych, całkowitych inwalidów, gruźlików, osoby starsze powyżej 6o lat, razem około 300 jeńców, a także 400 – 500 oficerów rezerwy, mieszkańców zachodnich obwodów USRR i BSRR: agronomów, lekarzy, inżynierów i techników, nauczycieli, w stosunku do których nie ma materiałów obciążających.

Akta oficerów Korpusu Ochrony Pogranicza, pracowników sądów i prokuratury, obszarników, aktywu POW i „Sokół”, oficerów II Oddziału polskiego sztabu głównego, oficerów informacji ( około 400 jeńców )powinny zostać „przygotowane do rozpatrzenia przez Kolegium Specjalne przy NKWD.

21 luty
Raport Wydziału Sanitarnego Zarządu Jeńców Wojennych na temat chorób i śmiertelności w obozach jenieckich potwierdza zachorowanie ponad 25.000 jeńców, głównie na grypę, ostre choroby przewodu pokarmowego i choroby skórne oraz - pomiędzy październikiem a grudniem 1939 - śmierć 60 jeńców, zmarłych najczęściej na zapalenie płuc, dezynterię, zakażenie krwi.

27 luty
Rozporządzenie Naczelnika 2 Wydziału Zarządu NKWD do Spraw Jeńców Wojennych lejtnanta BP – Iwana Borysowicza Maklarskiego w sprawie pilnego uzupełnienia kwestionariuszy osobowych polskich jeńców wojennych. „Pożądane byłoby – przypominał - aby obiekty były sfotografowane w pełnym umundurowaniu.”

2 marzec
Dwie informacje Szefa Zarządu NKWD ZSRR do Spraw Jeńców Wojennych, majora P.K. Soprunienki o liczbie policjantów, żandarmów i oficerów, znajdujących się w obozach jenieckich. Wg tych informacji w obozach NKWD przetrzymywanych jest 6 192 oficerów, podoficerów i szeregowców policji oraz żandarmerii oraz 8376 oficerów i chorążych WP, w tym 1 admirał i 12 generałów.

5 marzec
Decyzja Biura Politycznego KC WKP(b) dla NKWD ZSRR o fizycznej likwidacji 14 700 polskich jeńców wojennych oraz 11 000 aresztowanych i znajdujących się w więzieniach zachodnich obwodów Ukrainy i Białorusi

5 dzień marca 1940

[ Punkt ] 144 – zagadnienie NKWD ZSRR.

I. Przekazać Ludowemu Komisariatowi [Spraw Wewnętrznych] ZSRR.
1) sprawy znajdujących się w obozach dla jeńców wojennych 14 700 byłych polskich oficerów, urzędników, obszarników, policjantów, wywiadowców, żandarmów, osadników i dozorców więziennych,

2) a także sprawy aresztowanych i znajdujących się w więzieniach zachodnich obwodów Ukrainy i Białorusi 11 000 osób – członków różnych kontrrewolucyjnych organizacji szpiegowskich i dywersyjnych, byłych obszarników i fabrykantów, byłych polskich oficerów, urzędników i zbiegów- rozpatrzyć w trybie specjalnym z zastosowaniem wobec nich najwyższego wymiaru kary – rozstrzelania.

II. Przekazać bez wzywania aresztowanych i bez aktu oskarżenia, a decyzje o zakończeniu śledztwa i wnioskach oskarżenia – w następującym trybie:

a) na osoby aresztowane na podstawie dokumentów z akt przedstawionych przez Zarząd NKWD ZSRR do Spraw Jeńców Wojennych,

b) na osoby aresztowane na podstawie akt przedstawionych przez NKWD Ukraińskiej SRR i NKWD Białoruskiej SSR.

III. Rozpatrzenie spraw i powzięcie decyzji zlecić „trojce” w składzie tow. tow. Mierkułow, Kobułow i Basztakow ( Szef I Wydziału Specjalnego NKWD ZSRR) „

-------------------

* Wyciąg z protokołu nr 13 posiedzenia Biura Politycznego KC WKP(b) w dniu 5 marca 1940 roku.

cyt. za „Obozy jenieckie NKWD IX 1939 – VIII l941”,Wyd Bellona,, Warszawa1995.