„Cmentarz jest rozległy i dziwnie piękny. Samo jego położenie niezwykłe: rozkłada się on tarasowato na stoku dość pochyłego pagórka. Osobny urok nadają mu rozłożyste stare drzewa, rosnące gęsto i nieregularnie, jak w lesie. Między nimi wiją się swobodnie, wspinają w górę i schodzą w dół ścieżki, snujące się kręto wśród mogił. […] Latem, kiedy przez konary okryte gęstwą liści ledwie przedzierają się słoneczne promienie, w gałęziach rozśpiewają się ptaki, a ziemia pomiędzy grobami okryje się kwieciem leśnym, przecudny musi być ten cmentarz Na Rossie.”  (Lucjan Rydel, Wilno, Kraków 1915, s. 51).

Wystawa prezentująca kilkadziesiąt zdjęć autorstwa Norberta Piwowarczyka i Piotra Jamskiego ma na celu przybliżyć warszawiakom ten najcenniejszy ze starych cmentarzy Wilna. Fotografie ukazują nie tylko malowniczość krajobrazu, lecz także przypominają o ogromnej wartości historycznej i artystycznej cmentarza Na Rossie, który stał się miejscem spoczynku wielu osób ważnych dla polskiej historii i kultury. Cmentarz ten, będący częścią polskiego dziedzictwa znajdującego się poza granicami kraju, jest również istotnym elementem dziedzictwa i tożsamości współczesnej, niepodległej Litwy.

Wystawa jest pokłosiem prac dokumentacyjnych prowadzonych w latach 2013-2016 na cmentarzu Na Rossie. Zostały one zrealizowane przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie we współpracy z Litewskim Uniwersytetem Edukologicznym (lit. Lietuvos edukologijos universitetas) w ramach grantu z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Nekropolię szczególną troską otacza Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą, pozyskując fundusze z publicznych zbiórek oraz od prywatnych darczyńców. Współpracuje również z polskimi organizacjami pozarządowymi prowadzącymi prace konserwatorskie, m.in. dzięki dotacjom polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wystawa „Rossa. Wileńska nekropolia” będzie dostępna od 14 do 29 listopada na ul. Krakowskie Przedmieście 15/17 przed Kordegardą. Galerią Narodowego Centrum Kultury. Wernisaż wystawy odbędzie się 13 listopada o godz. 17:00. Wstęp na wystawę i wernisaż jest bezpłatny.

Autorzy wystawy: dr hab. Anna Sylwia Czyż, prof. UKSW i dr Bartłomiej Gutowski

Autorzy fotografii: Norbert Piwowarczyk i Piotr Jamski z zespołem

Organizator: Instytut POLONIKA

Instytucja nadzorująca: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Współpraca: Narodowe Centrum Kultury, Kordegarda. Galeria Narodowego Centrum Kultury, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie