Narodowe Centrum Kultury zaprasza na wystawę dwóch znakomitych polskich artystek żydowskiego pochodzenia. Urzekające figurki zwierząt Magdaleny Gross i przekuwające uwagę portrety Geli Seksztajn, stworzone w czasach okupacyjnej gehenny i holocaustu, które wypełniły przestrzeń Kordegardy, Galerii NCK, przypominają o obchodzonej 19 kwietnia 78. rocznicy powstania w getcie warszawskim.

Podczas powstania zginęła Gela Seksztajn z mężem i córką. Magdalenie Gross udało się przeżyć wojnę. Nową ekspozycję Kordegardy, prezentującą rzadko pokazywane pracy artystek, można oglądać na razie w internecie. Wystawa stacjonarna będzie dostępna, jeśli galerie sztuki zostaną otwarte dla publiczności.

- Gela Seksztajn w testamencie z 1942 roku napisała: „Teraz jestem spokojna. Muszę zginąć, ale swoje zrobiłam. Chciałabym, by przetrwała pamięć o moich obrazach.” Wcześniej dodawała: „Nie proszę o pochwały, lecz tylko o zachowanie pamięci o mnie i mojej córeczce”. W 78. rocznicę wybuchu postawania w getcie, Narodowe Centrum Kultury przypomnina artystkę i jej dzieła. Jest to wypełnienie testamentu Geli Seksztajn, jak i misji Narodowego Centrum Kultury, które poprzez sztukę upamiętnia ważne wydarzenia polskiej historii. Sztuka jest bowiem ponadczasowym dialogiem artysty i widza. – podkreśla prof. Rafał Wiśniewski, Dyrektor Narodowego Centrum Kultury.

W Kordegardzie, Galerii Narodowego Centrum Kultury podziwiać będzie można  11 rzeźb Magdaleny Gross. Dziewięć z nich to odlewy brązowe, dwie stanowią modele gipsowe. Twórczość artystki jest rozproszona po licznych instytucjach kultury. 9 rzeźb animalistycznych z lat 30 XX wieku oraz dwie wcześniejsze - Tancerkę i Głowę artystki (1925 r.) pokazujemy w Kordegardzie dzięki uprzejmości Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Żydowskiego Instytutu Historycznego, Muzeum Mazowieckiego w Płocku, Muzeum Łowiectwa
i Jeździectwa w Łazienkach Królewskich, Muzeum Warszawy oraz Fundacji Rozwoju Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego PANDA.

16 portretów węglem i ołówkiem autorstwa Geli Skesztajn, udostępnił Żydowski Instytutu Historyczny im. E. Ringelbluma. Wystawa w Koregardzie jest unikalną okazją, by poznać twórczość rzadko wystawianej artystki. Zbiór jej dzieł jest wpisany na listę „Światowego dziedzictwa”. 309 prac plastycznych jest również unikalnym fragmentem archiwum, którego większość stanowią dokumenty i raporty dotyczące sytuacji w getcie. Gela Seksztajn zginęła wraz z córką i mężem najprawdopodobniej w trakcie powstania. Ukryte w metalowej skrzyni obrazy zostały odnalezione i zabezpieczone  w 1946 roku.

Magdalena Gross, wybitna polska animalista przeżyła wojnę, dzięki odwadze i determinacji Polaków sprzeciwiających się nieludzkiemu traktowaniu Żydów, w tym dyrektorowi warszawskiego ZOO Janowi Żabińskiemu i jego żonie Antoninie. Magdalena była zaprzyjaźniona z rodziną Żabińskich jeszcze przed wojną. Jeszcze w latach trzydziestych często bywała w warszawskim ZOO, pracując nad rzeźbami zwierząt. Jej prace były cenione przez znawców i kolekcjonerów. Artystka po wybuchu II wojny światowej pozostała po aryjskiej stronie. Ukrywała się na terenie ZOO podobnie jak 300 Żydów. Dzięki  bohaterskiej postawie Żabińskich oraz innych pomagających jej Polaków, przeżyła wojnę, jednak doświadczenia wojenne nadszarpnęły jej zdrowie. Zmarła w 1948 roku w wieku 57 lat.

Narodowe Centrum Kultury jest koproducentem dokumentu o Janie i Antoninie Żabińskich w reżyserii Łukasza Czajki „O zwierzętach i ludziach” z 2019 roku.

- Magdalena Gross i Gela Seksztajn to dwie zupełnie różne artystki. A jednak ich prace dopełniają się, są dla siebie kontrapunktem. – mówi kuratorka, Agnieszka Bebłowska Bednarkiewicz – To również wystawa pokazującą nam ogromną wyrwę w polskiej kulturze, jaką uczyniła II wojna światowa, ranę która nie zabliźniła się przez blisko osiem dekad, które upłynęły od zakończenia wojny. 

Magdalena Gross – polska rzeźbiarka pochodzenia żydowskiego. Urodziła się 18 stycznia 1891 r. w Warszawie, zmarła 17 czerwca 1948 r. Studiowała u prof. Tadeusza Breyera i Henryka Kuny. Początkowo była uznana portrecistką od 1930 roku specjalizowała się w animalistycznej, kameralnej rzeźbie.   Większość jej prac zaginęła w czasie II wojny światowej. W czasie okupacji niemieckiej ukrywała się w warszawskim ZOO, oraz u rodziny Rendznerów na Saskiej Kępie.

Gela Seksztajn – polska malarka i graficzka pochodzenia żydowskiego. Urodziła się  w  1907 r. w Warszawie, zginęła (wraz z mężem i córką) krótko po wybuchu powstania w getcie warszawskim w kwietniu lub maju 1943. Pochodziła z ubogiej rodzinie rzemieślniczej z Warszawie. W latach 30. uzyskała stypendium, które umożliwiło jej podjęcie studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Była nauczycielką rysunku w gimnazjum żydowskim na Nowolipkach. Uczestniczyła w kilku wystawach zbiorowych, m.in. w Żydowskim Towarzystwie Krzewienia Sztuk Pięknych i w Stowarzyszeniu Żydowskich Artystów Plastyków. Była żoną Izraela Lichtensztajna, współpracownika Emanuela Ringelbluma. Jej prace stanowią fragment Archiwum Getta Warszawskiego i znajdują się obecnie w Żydowskim Instytucie Historycznego im. E. Ringelbluma.

Kordegarda Galeria Narodowego Centrum Kultury: Obecność. Magdalena Gross/ Gela Seksztajn

Dostępność: online na YouTube oraz Facebooku NCK, stacjonarnie – w galerii Kordegarda, Krakowskie Przedmieście 15/17, Warszawa, od 4 do 16 maja.

W Noc Muzeów (15 maja 2021 r.) galeria będzie czynna do godz. 21.00. Zapraszamy!

Kuratorka: Agnieszka Bebłowska Bednarkiewicz, NCK

Organizatorzy: Narodowe Centrum Kultury, Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu,  kordegarda.org