Narodowe Centrum Kultury upamiętnia ważne wydarzenia i postacie z polskiej historii, w szczególności twórców i artystów. W Kordegardzie prezentujemy sylwetkę i dorobek Janusza Krasińskiego, pisarza ale też harcerza Szarych Szeregów, więźnia niemieckich obozów koncentracyjnych oraz komunistycznego aparatu bezpieczeństwa. Swoim życiem i pracą literacką dawał świadectwo o dwóch totalitarnych systemach zniewalających Polskę i Polaków: bolszewickiej komunie i niemieckim faszyzmie. Jak mówił, żył dla pisania prawdy. Mimo osobistych, traumatycznych doświadczeń, zachował wiarę w ludzi, której uczył swoich czytelników. Przekonywał, że dobro jest niezniszczalne.

Kordegarda, otwiera wystawę dla zwiedzających 14 października, w 10. rocznicę śmierci pisarza. Fakty z naznaczonej cierpieniem  biografii twórcy i jego osiągnięcia artystyczne prezentowane są w dwóch przestrzeniach: w formie plenerowej przed budynkiem oraz wewnątrz galerii, gdzie obejrzeć można okładki pierwszych wydań jego książek, afisze i programy teatralne, a także dokumenty świadczące o jego zaangażowaniu w życie literackie i społeczne. Uwagę przyciąga „potrójny portret” – powiększona fotografia więzienna Krasińskiego z czasów młodości.  Obok odnajdziemy litografie Jana Lebensteina ze zbiorów Muzeum Literatury - ilustracje do Folwarku zwierzęcego George’a Orwella.

Na planszach pod sufitem projektantka wystawy, Anna Nowak-Kacprzak umieściła  „teatr na górze”, znak twórczej wyobraźni rodzącej się w głowie więźnia, przyszłego pisarza, składający się z wybranych kadrów ze spektakli zrealizowanych na podstawie dramatów Janusza Krasińskiego  (Czapa, Wkrótce nadejdą bracia, Filip z prawdą w oczach) i jego adaptacji teatralnych (Obłęd, Wesele raz jeszcze).

Wystawa prezentuje również materiały audio zawierające wypowiedź pisarza dla Muzeum Literatury z 2012 roku oraz fragment powieści Na stracenie czytany przez Wojciecha Sikorę. Postać artysty przybliża też film dokumentalny pt. "Cenzurowany życiorys" w reżyserii Joanny Żamojdo, w którym Krasiński opowiada o swoim życiu naznaczonym dramatycznymi doświadczeniami. Ekspozycję dopełniają cenne archiwalia m.in. z prywatnego zbioru żony, Barbary Krasińskiej, Muzeum Literatury czy Instytutu Teatralnego.  

- Wystawę zamykają dwie prace stanowiące symboliczne podsumowanie twórczej drogi życia pisarza: projekt okładki autorstwa Wiesława Wałkuskiego powieści Na stracenie oraz płaskorzeźba Jana Kuracińskiego OPUS 14 przedstawiająca męskie dłonie, wyrażające zarówno siłę jak i bezradność – komentuje kuratorka Maria Pieńkowska.

Janusz Krasiński, urodził się 5 lipca 1928 roku w Warszawie, zmarł tragicznie 14 października 2012 roku. Od 1941 roku był członkiem Szarych Szeregów. W czasie Powstania Warszawskiego trafił wraz z matką do obozu przejściowego w Pruszkowie, a stamtąd oboje zostali wywiezieni do Auschwitz-Birkenau. Później pisarz był więziony w Hersbruck pod Norymbergą, skąd dotarł w „marszu śmierci” do Dachau, gdzie w kwietniu 1945 roku doczekał wyzwolenia. Po powrocie do Polski został aresztowany i skazany na 15 lat więzienia za rzekome działanie przeciwko władzy ludowej. Przebywał w zakładach karnych m.in. w Warszawie na Mokotowie, w Rawiczu i we Wronkach. Odzyskał wolność po dziewięciu latach, w maju 1956 roku. Zadebiutował na łamach tygodnika „Po Prostu” (nr 39/1956) wierszem Karuzela. W kolejnych dziełach dawał świadectwo tragicznym doświadczeniom polskich patriotów. W centrum wszystkich jego utworów jest sumienie człowieka poddawane najtrudniejszym próbom. Pięciotomowy cykl, na który składają się powieści: Na stracenie, Twarzą do ściany, Niemoc, Przed agonią i Przełom, to dzieło dające wgląd w historię Polski na przestrzeni kilkudziesięciu lat.

Kordegarda Galeria Narodowego Centrum Kultury: Janusz Krasiński – przeciw milczeniu

Czas trwania:  13 października – 13 listopada 2022

Wernisaż: 13 października 2022, godz. 18.00

Kuratorka, koncepcja i scenariusz: Maria Dorota Pieńkowska, Muzeum Literatury

Konsultacja: Barbara Krasińska
Projekt plastyczny wystawy w Kordegardzie: Anna Nowak-Kacprzak
Projekt plastyczny wystawy planszowej: Anna Maria Bauer

Koordynacja: Anna Lebensztejn, Izabela Zychowicz, Muzeum Literatury, Katarzyna Haber, Narodowe Centrum Kultury  

Organizatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury, Muzeum Literatury, Kordegarda. Galeria NCK.