Wernisażem wystawy pt. Diana – mroczna łowczyni 11 lipca wznawia swoją działalność po remoncie Kordegarda. Galeria Narodowego Centrum Kultury (NCK). Popiersie bogini Diany, jedno z najdroższych popiersi w kolekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, odzyskane przez Polskę po ponad 70 latach od jego zaginięcia w zawierusze wojennej, można oglądać do 25 sierpnia. 

Wystawa jest zorganizowana w ramach cyklu Utracone – Odzyskane, który prezentuje odzyskane przez Polskę dobra kultury, zagrabione podczas II wojny światowej. Działania restytucyjne, prowadzone przez Wydział ds. Restytucji Dóbr Kultury w Departamencie Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych, zaowocowały w ostatnich latach powrotem do polskich instytucji kultury wielu dzieł sztuki, wśród których znajdują się rzeźby i obrazy dawnych mistrzów i znamienitych polskich malarzy.

– Kordegarda ze swoją historią  to kultowe miejsce na mapie Warszawy. To nie tylko galeria, w której odbywają się wystawy promujące polską sztukę i przypominające o naszym dziedzictwie, ale też miejsce spotkań z ciekawymi ludźmi, koncertów oraz warsztatów. Zależało nam, by podczas pierwszej ekspozycji po remoncie zaprezentować w naszej galerii kolejne ważne i piękne dzieło, które wróciło do Polski dzięki zaangażowaniu i wysiłkom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. To już czwarta wystawa NCK z cyklu „Utracone-Odzyskane”. Będą kolejne. – informuje dr hab. Rafał Wiśniewski, prof. UKSW, dyrektor Narodowego Centrum Kultury.  

Zobacz fotorelację z wernisażu →

Pierwszym odzyskanym obiektem kultury, prezentowanym przez NCK w ramach cyklu Utracone-Odzyskane w Galerii Kordegarda w 2015 roku, był obraz Francesco Lazzaro Guardiego pt. Schody Gigantów na dziedzińcu Pałacu Dożów (lata 70. XVIII w., olej). Następnie w 2016 roku Kordegarda udostępniła publiczności Murzynkę pędzla Anny Bilińskiej-Bohdanowicz (1884, olej/płótno) oraz  trzy obrazy Aleksandra Gierymskiego: Żydówka z pomarańczami (1880-1881, olej/płótno), Popiersie mężczyzny w renesansowym stroju (1882, olej/deska mahoniowa) oraz Chłopiec w słońcu (ok. 1895, olej/płótno).

Tegoroczna wystawa w Kordegardzie pozwoli pokazać wyjątkową urodę popiersia Diany dłuta Jean-Antoine'a Houdona, którego prace podziwiał król Stanisław August Poniatowski, zachwyciło króla-filozofa, zwolennika idei postępowych, a także wielbiciela kobiecej urody. Stało się perłą jego rzeźbiarskiej kolekcji. Było również jedną z najdroższych rzeźb, którą kupił Stanisław August. W inwentarzu nadwornego malarza Marcello Bacciarellego z 1795 r. odnotowano, że stanowi część Królewskiej Kolekcji Rzeźby, eksponowanej w Pałacu na Wyspie.

Minimalistyczna ekspozycja w Kordegardzie, budująca narrację wokół popiersia Diany, pomaga w kontemplacji dzieła, wpisującego się w XVIII-wieczną architekturę galerii. Rzeźbie towarzyszą przedstawienia Diany, znajdujące się w zbiorach polskich. Zamysłem kuratorek jest poszerzenie perspektywy interpretacyjnej – spojrzenie na postać bogini oczami XVIII-wiecznych intelektualistów. Płasko ułożone grafiki, pochodzące ze zbiorów polskich, nie rozpraszają widza. Są pomocą w wejściu w świat znaczeń postaci Diany w kulturze, tak starożytnej jak i oświeceniowej, lecz nie zaburzają spojrzenia kierującego się na charakterystyczny skręt szyi nasłuchującej bogini. Pełnoplastyczne kubiki, na których prezentowane są towarzyszące rzeźbie grafiki, stanowią element współczesnego ogrodu, który porusza wyobraźnię i tęsknotę, splatając to co minione, z tym co współczesne.

Ekspozycja jest też pretekstem do zbadania granicy między pięknem a dzikością, brutalnością i erotyką. Stwarza możliwość poznania spuścizny antyku i jego nowożytnego odczytania. Okoliczności powstania rzeźby i dzieje jej pozyskania przez ostatniego króla Polski rzucają też światło na ówczesny obieg dzieł sztuki oraz aktywną obecność elit Rzeczpospolitej w tym procesie.  Podążając śladami bogini księżyca poprzez media, epoki i dystanse geograficzne, zwiedzający mają szansę uczestniczyć w wielowymiarowej wędrówce obrazów, która ukaże skomplikowane zależności  władzy, zmysłów i prestiżu.

Jean-Antoine Houdon był wybitnym francuskim rzeźbiarzem XVIII wieku. Jego rzeźbiarskie popiersia współczesnych znanych postaci Oświecenia: polityków, filozofów, naukowców oraz arystokratów, zdobiły niejeden arystokratyczny a nawet królewski salon.  Urodził się w 1741 w Wersalu. Po skończeniu Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby w 1761 roku, udał się do Rzymu, by tam kontynuować studia nad antyczną rzeźbą. Po 10-letnim pobycie w Wiecznym Mieście powrócił na stałe do Paryża, szybko zyskując uznanie i popularność. Tworzył liczne rzeźby alegoryczne o tematyce mitologicznej oraz portrety. Te ostatnie były nie tylko wiernym oddaniem podobieństwa modela, ale też znakomitym uchwyceniem jego charakteru. Rzeźba Diany Łowczyni cieszyła się ogromną popularnością wśród współczesnych. Zamawiano jej kopie w marmurze, brązie i gipsie. Marmurowe wersje wybierali zwłaszcza europejscy władcy, w tym dwór francuski.

Wystawa z cyklu Utracone-Odzyskane: Diana – mroczna łowczyni: dzieje skandalu.

11 lipca – 25 sierpnia 2019

Kuratorki: dr Anna Śmiechowska, Agnieszka Bebłowska Bednarkiewicz; Narodowe Centrum Kultury

Konsultacja historyczna: Aleksander Musiał, Princeton University

Organizatorzy: Narodowe Centrum Kultury, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Departament Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych

Partnerzy: Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie

Obiekty ze zbiorów: Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum Łazienki Królewskie, Biblioteki Narodowej w Warszawie, Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie.

Blisko 500 dzieł utraconych w czasie II wojny światowej odzyskało w ciągu ostatnich kilku lat Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Do macierzystych zbiorów powróciły m.in. tak cenne obiekty, jak: kolekcja zabytków etnograficznych, znajdująca się obecnie w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi, Zima w małym miasteczku Maksymiliana Gierymskiego z Muzeum Narodowego w Krakowie, czy lekyt – naczynie antyczne z IV w. p.n.e. ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. W tym roku odzyskane zostało jedno z najcenniejszych dzieł, jakie kiedykolwiek znajdowało się w przedwojennych kolekcjach wrocławskich – obraz Apollo i Dafne Abrahama Bloemaerta z 1592 r. Systematycznie też wzrasta liczba prowadzonych przez MKiDN spraw restytucyjnych – z 20 w 2011 r. do 80 w 2019 r.