doi.org/10.26112/kw.2020.109.01

Bibliography

Aleksijewicz, Swietłana. Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości. Tłum. Jerzy Czech. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2012.

Archer, Margaret. Realist Social Theory: The Morphogenetic Approach. Cambridge–New York–Melbourne: CUP, 1995.

Bauman, Zygmunt. „Straciliśmy kontrolę nad światem, który sami stworzyliśmy”. Polityka, 15 marca 2010. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1511368,1,prof-zygmuntbauman-stracilismy-kontrole-nad-swiatem-ktory-sami-stworzylismy.read.

Kapuściński, Ryszard. Lapidarium VI. Warszawa: Czytelnik, 2007.

Wojnowski, Konrad. Pożyteczne katastrofy. Kraków: Universitas, 2016.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.02

The purpose of this analysis is to diagnose axiological consequences of catastrophic events. To this end, a graph is used whose geometry is determined by two axes representing changes that are symptomatic of the modern times: one marking our transition from rationality to emotionality and the other indicating the transfer of privacy to the public sphere. The graph allows us to distinguish four conceptual areas and assign to them categories of phenomena and types of disaster axiology. The first area emerges at the intersection of privacy and rationality, with rational choice theory as its theoretical background. It is a theory that identifies axiologies of individual interests based on the premise of profit and loss. The second area combines public sphere with rationality, shifting the focus of the said axiology and coping strategies from the individual to the social system. In the third area, privacy encounters emotional sphere. This is where individual axiology may be explored through the prism of individual experience, while introducing the category of spiritual transformation. The fourth area juxtaposes emotionality with making things public. This is where phenomena such as moral panic or collective elation are embedded. This is also where the eponymous Notre Dame Effect manifests itself at its very core: emotionality enters the public area while collective elation gains a more permanent form as short-term emotions turn into long-term symbols. This effect shows how important the sense of community is in the axiological reconstruction of the damage to the cathedral.

Key words: Notre Dame Effect, axiology, sociology of disaster, values

Bibliography

Banaszak Ewa. „Przebudzenie – Ceremonia Otwarcia obchodów Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 – niedokończony rytuał”. Kultura Współczesna 98, 5 (2017).

Bauman, Zygmunt. Płynny lęk. Tłum. Janusz Margański. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.

Cohen, Stanley. Folk Devils and Moral Panics: The Creation of the Mods and Rocker. London: MacGibbon and Kee, 1972.

Coleman, James S. „Perspektywa racjonalnego wyboru w socjologii ekonomicznej”. Tłum. Mikołaj Jasiński. W: Współczesne teorie socjologiczne, red. Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2008.

Collins, Randall. Łańcuchy rytuałów interakcyjnych. Tłum. Katarzyna Suwada. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2011.

Dąbrowska, Magdalena. „Śmierć nagła. Rosjanie wobec trzęsienia ziemi w Lizbonie w 1755 roku”. Slavica Wratislaviensia 167 (2008).

Girard, René. Kozioł ofiarny. Tłum. Mirosława Goszczyńska. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1997.

Le Bon, Gustaw. Psychologia tłumu. Tłum. Bolesław Kaprocki. Kęty: Wydawnictwo „Antyk”, 2004.

Luhmann, Niklas. Systemy społeczne. Tłum. Michał Kaczmarczyk. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2007.

Mariański, Janusz, Stanisław Wargacki. „Nowa duchowość jako megatrend społeczny i kulturowy”. Przegląd Religioznawczy 242, 4 (2011).

Marody, Mirosława. Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2015.

Parsons, Talcott. System społeczny. Tłum. Michał Kaczmarczyk. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2009.

Pawlik, Jacek J. „Co kryje w sobie rytuał?”. Nurt SVD 45, 2 (2011).

Wargacki, Stanisław. „Zbiorowe uniesienie”. W: Leksykon socjologii religii, red. Maria Libiszowska-Żółtkowska, Janusz Mariański. Warszawa: Verbinum, 2004.

Zdun, Magdalena. „«Efekt Notre Dame» i «syndrom Tytanica»”. Pismo Parafii św. Stanisława Kostki w Krakowie 972, 4 (2019).

doi.org/10.26112/kw.2020.109.03

On 11 September 2001, the twin towers of the World Trade Center (WTC) in New York City were destroyed in a terrorist attack. It was a disaster of immense political, social, cultural and economic consequences for the entire world. The WTC site, referred to as ‘Ground Zero’, needed to be restored, both physically and symbolically. The site’s redesign and rebuilding process took nearly 20 years and has now been completed. The article discusses the 9/11 Memorial and Museum in New York City as museum vitae, describing it with two metaphors: cracking and continuing. The former refers to the WTC disaster cracking the human will to live and fight, and evoking reflection on the value system of the world attacked with such a brutal force. The latter, while allowing many possible interpretations, seems to hint at new ideas, information, contexts and understanding that may enrich our knowledge of the world. The entire site, with the 9/11 Memorial and Museum, tells the story of the disaster that happened here as well as of the culture, values, meanings and strength of human community. Unfolding like a story in a book, it reveals different senses while leaving room for individual interpretation.

Key words: museum, disaster, terrorist attack, memory, cracking and continuing

Bibliography

Alexander, Caroline. „Out of context”. The New York Times, 6 kwietnia 2011. https://www. nytimes.com/2011/04/07/opinion/07alexander.html.

Assmann, Jan. „Kultura pamięci”. Tłum. Anna Kryczyńska-Pham. W: Pamięć zbiorowa i kulturowa, red. Magdalena Saryusz-Wolska. Kraków: Universitas, 2009.

Collins, Randall. Łańcuchy rytuałów interakcyjnych. Tłum. Katarzyna Suwada. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2011.

Duda, Anna. „Turystyka szoku – między sensacją a empatią. 9/11 studium przypadku”. Folia Turistica 39 (2016).

Gutman, Yifat. „Where do we go from here. The pasts, presents and futures of Ground Zero”. Memory Studies 2, 1 (2009).

Jasiński, Artur. „Nowy Jork – dwanaście lat po zamachu z 11 września”. Przestrzeń i Forma 22, 1 (2014). http://www.pif.zut.edu.pl/pl/pif22--zeszyt-1_2014/.

Jasiński, Artur. „Ufortyfikowane miasto XXI wieku: zabezpieczenie antyterrorystyczne Dolnego Manhattanu”. Przestrzeń i Forma 32 (2017). http://www.pif.zut.edu.pl/pl/pif-32-2017/.

Kurz, Iwona. „Przepisywania pamięci: przypadek Muzeum Powstania Warszawskiego”. Kultura Współczesna 53, 3 (2007).

Libeskind, Daniel. Przełom: przygody w życiu i architekturze. Tłum. Małgorzata Zawadka. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2008.

The 9/11 Tribute Museum. https://911tributemuseum.org/.

Wojnowski, Konrad. „Zachować traumę – 9/11 Museum w Nowym Jorku”. Didaskalia 131 (2016).

Wójcik, Aleksandra, Maciej Zdziarski. Dobranoc, Auschwitz. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2017.

WTC Site Memorial. http://www.wtcsitememorial.org/fin7.html.

Ziębińska-Witek, Anna. Historia w muzeach: studium ekspozycji Holokaustu. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2011.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.04

Among all known disasters, cataclysms and catastrophes, the explosion at the Chernobyl nuclear power plant holds a particular place in human memory. There are several reasons for that. Firstly, as one of the largest industrial disasters in history, it was an incident of truly global reach that put citizens of many countries at risk. Secondly, people were suddenly forced to confront with an invisible enemy, one that raises the greatest fear, which made that fight extremely uneven. Thirdly, the explosion occurred at a specific moment in history and in a specific country, as a result of which relevant information, limited as it was, was released to the public with a significant delay, with some events of 26 April 1986 not fully explained until today. These are probably only a few reasons why this catastrophe continues to stir emotions even after 30 years. The aim of the discussion presented here is to find the source of the current increase in interest in Chernobyl, analyse media discourse associated with disasters and predict their possible effects.

Key words: disaster, media event, media coverage, Chernobyl, Chernobyl Exclusion Zone

Bibliography

Altheide, David. „The mass media, crime and terrorism”. Journal of International Criminal Justice 4, 5 (2006).

Assmann, Jan. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Tłum. Anna Kryczyńska-Pham. Warszawa: Wydawnictwa UW, 2008.

Bogunia-Borowska, Małgorzata. „The museum as a space of social relations. Oskar Schindler’s Enamel Factory Museum in Cracow and POLIN Museum of the History of Polish Jews in Warsaw”. Monitoring of Public Opinion: Economic and Social Changes 5 (2016).

Dayan, Daniel, Elihu Katz. Wydarzenia medialne. Historia transmitowana na żywo. Tłum. Anna Sawisz. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, 2008.

Dziadzia, Bogusław. Wpływ mediów. Konteksty społeczno-edukacyjne. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2008.

Fischbach, Rainer. Mythos Netz: Ko mmunikation jenseits von Raum und Zeit? Zürich: Rotpunkt Verlag, 2005.

Gerndt, Helge. „Kulturvermittlung. Modellüberlegungen zur analyse eines problem komplexes am beispiel des atomunglücks von Tschernobyl”. Zeitschrift für Volkskunde 3, 86 (1990).

Goban-Klas, Tomasz. Czy zastraszą nas na śmierć? Kraków: Wydawnictwo UJ, 2009.

Hajduk-Nijakowska, Janina. „Katastrofa jako wydarzenie medialne”. Colloquia Anthropologica et Communicativa 5 (2012).

Hodalska, Magdalena. „Wydarzenia medialne i maratony katastrof – jak trauma i terror zmieniają teorię komunikacji”. Zeszyty Prasoznawcze 220, 4 (2014).

Liebes, Tamar. „Television’s disaster marathons: A danger for democratic processes?”. W: Media, Ritual and Identity, red. Tamar Liebes, James Curran. London: Routledge, 1998.

Litka, Piotr. „Raport dla rządu Jaruzelskiego w sprawie katastrofy w Czarnobylu”. PolskieRadio24.pl, 26 kwietnia 2019. https://www.polskieradio24.pl/5/1222/Artykul/2300373,Raport-dla-rzadu-Jaruzelskiego-w-sprawie-katastrofy-w-Czarnobylu.

Nacos, Brigitte L. Mass-Mediated Terrorism: The Central Role of the Media in Terrorism and Counterterrorism. London: Rowman & Littlefield Publishers, 2007.

Otłowski, Tomasz. „Media – broń w rękach terrorystów?”. Biuletyn Opinie 20 (2009).

Read, Piers P. Czarnobyl. Zapis faktów. Tłum. Jerzy Kubowski. Warszawa: Świat Książki, 1996.

Trojanowski, Wojciech, Ludwik Dobrzyński, Ewa Droste, Andrzej Strupczewski. W 20-tą rocznicę awarii Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. Warszawa: Wydawnictwo Państwowej Agencji Atomistyki, 2006.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.05

This paper presents an analysis of Polish feature films and TV series which refer to armed conflicts from the 21st century. The analysed material shows that features and TV productions focus primarily on military missions in Iraq and Afghanistan held with the participation of Polish soldiers. Wars in other parts of the world are mentioned only sporadically. Consequently, they seem more distant, less important and are presented mainly from the perspective of victims seeking safe refuge. In films and TV series, images of direct warfare are rare. If they appear at all, they are representations of post-modern asymmetrical, hybrid war. Unlike Polish films and TV series about the Second World War, the productions depicting the wars from the 21st century hardly ever feature acts of heroism, courage or sacrifice of Polish soldiers. War is typically presented through the account of those directly involved, be it actively or passively (soldiers, doctors, war correspondents). The films and TV series included in the analysis put emphasis mainly on the dramatic and long-lasting effects of wars on people directly involved in warfare and their loved ones.

Key words: social disaster, war, film, trauma, effects of wars

Bibliography

Antczak-Barzan, Anna, Zdzisław Śliwa, Rafał Zaniewski. Wojna XXI wieku. Początki „trzeciej fali”. Warszawa: Vizja Press & IT, 2016.

Arnoldi, Jakob. Ryzyko. Tłum. Bartek Reszuta. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2011.

Bauman, Zygmunt. Płynna nowoczesność. Tłum Tomasz Kunz. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.

Beck, Ulrich. Społeczeństwo ryzyka: w drodze do innej nowoczesności. Tłum. Stanisław Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2004.

Beck, Ulrich. Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2012.

Benshoff, Harry M. Film and Television Analysis. London–New York: Routledge, 2016.

Bernstein, Peter L. Przeciw bogom: niezwykłe dzieje ryzyka. Tłum. Tadeusz Baszniak, Patryk Borzęcki. Warszawa: Kurhaus Publishing, 2011.

Bogunia-Borowska, Małgorzata. Fenomen telewizji. Interpretacje socjologiczne i kulturowe. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2012.

Couldry, Nick. Media, Society, World. Social Theory and Digital Media Practice. Cambridge: Polity Press, 2012.

Giddens, Anthony. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.

Godzic, Wiesław. Rozumieć telewizję. Kraków: Wydawnictwo „Rabid”, 2001.

Jarecka, Urszula. Nikczemny wojownik na słusznej wojnie. Wybrane aspekty obrazu wojny w mediach wizualnych. Warszawa: Wydawnictwo „Trio”, 2009.

Konarska, Katarzyna, Piotr Kowalski, red., Powodzie, plagi i inne katastrofy. Wrocław: Wydawnictwo UWr, 2012.

Krzychała, Sławomir. Ryzyko własnego życia: indywidualizacja w późnej nowoczesności. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, 2007.

Lisowska-Magdziarz, Małgorzata. Media powszednie. Środki komunikowania masowego i szerokie paradygmaty medialne w życiu codziennym Polaków u progu XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2008.

Luhmann, Niklas. Risk. A Sociological Theory. Tłum. Rhodes Barrett. New York: Walter de Gruyter, 1993.

Münkler, Herfried. Wojny naszych czasów. Tłum. Krzysztof Matuszek. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004.

Nowaczyk, Olga. „Oblicza wojen w XXI wieku”. Studia Sociologica 21, 675 (2011).

Wejkszner, Artur. „Wojny XXI wieku. Istota współczesnych konfliktów asymetrycznych”. W: Zagrożenia asymetryczne współczesnego świata, red. Radosław A. Fiedler, Sebastian Wojciechowski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM, 2009.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.06

This article shows changes in visual narratives of disasters related to the element of water, with narratives from the 1990s (documentary series) serving as a starting point. The basic context of the unfolding analysis comes in the form of global problems, primarily environmental ones, brought about by the Anthropocene epoch. Firstly, the context associated with mass media is presented. After that the article moves on to discussing environmental concerns as a megatrend in contemporary culture and theoretical concepts that are critical to our understanding of changes in the media attitude to and media discourse on disasters. Next, the rhetoric of media narratives of the water element is analysed along with changes in documentary narratives presented by the new media. Finally, new challenges are pointed out that come with the Anthropocene epoch.

Key words: ecology, environmental concerns, Anthropocene, disaster, visual narratives

Bibliography

Alexander, David. Natural Disasters. New York: Routledge, 2017.

Bińczyk, Ewa. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018.

Danecki, Jan, Maria Danecka, red., U podłoża globalnych zagrożeń. Dylematy rozwoju. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”, 2003.

Davies, Jeremy. The Birth of the Anthropocene. Oakland: University of California Press, 2016.

Franciszek. Encyklika Laudato si’. W trosce o wspólny dom. Kraków: Wydawnictwo M, [2015].

Gdula, Maciej. „Natura umarła, niech żyje polityka!”. W: Bruno Latour. Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Tłum. Agata Czarnacka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2009.

Giddens, Anthony. Katastrofa klimatyczna. Tłum. Małgorzata Głowacka-Grajper. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2010.

Jarecka, Urszula. „Retoryka wizualności. Pokazać katastrofę”. W: Instrukcja obsługi tekstów. Metody retoryki, red. Anna Nita, Jacek Wasilewski. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011.

Kalnicka, Zdenka. „Symboliczno-estetyczne znaczenie wody”. W: Estetyka czterech żywiołów: ziemia, woda, ogień, powietrze, red. Krystyna Wilkoszewska. Kraków: Universitas, 2002.

Lasa, Jan. „Geofizjologia. 20 lat hipotezy Gai”. Zagrożenia Cywilizacyjne 5 (2002).

Latour, Bruno. Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Tłum. Agata Czarnacka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2009.

Lovelock, James E. Gaia. A New Look at Life on Earth. Oxford: Oxford University Press, 1979, 2000.

Macnaghten, Phil, John Urry. Alternatywne przyrody. Nowe myślenie o przyrodzie i społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2005.

Markowska, Danuta. „Siódmy nieprzyjaciel i siódmy świata kierunek”. W: U podłoża globalnych zagrożeń. Dylematy rozwoju, red. Jan Danecki, Maria Danecka. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”, 2003. 

Różański, Kazimierz. „Czy potrafimy wiarygodnie prognozować zmiany klimatu?”. Zagrożenia Cywilizacyjne 5 (2002).

Weiner, January. „Hipoteza Gai: herezja i inspiracja”. Zagrożenia Cywilizacyjne 5 (2002).

Wojnowski, Konrad. Pożyteczne katastrofy. Kraków: Universitas, 2016.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.07

This article explores the topic of ecological post-apocalypse in popular culture. Conclusions are drawn based on an analysis of the purposive sample of 308 films (from short animated films to multiple-season series analysed as single items) and 200 novels and short stories. Different genres of ecological post-apocalypse are discussed along with the origins of a specific subgenre, climate post-apocalypse, which emerged at the turn of the 21st century. The films, novels and stories are characterised in terms of the world depicted in them. Based on this, ecological post-apocalypses from the 1970s and 1980s are juxtaposed with those from the 21st century. The texts are also analysed in terms of the social function they perform. Strongly embedded in popular culture, their ideas about the apocalypse are hardly realistic. As such they seem to be exercises in apocalyptic imagination. The worlds they depict resemble thought experiments where mechanisms of our world become denaturalised. As a result, new ethical constructs come to being, for example when a need arises to stretch our moral obligations in space and time. Post-apoca lypses also undermine the neoliberal discourse on the strength and agency of middle classes.

Key words: popular culture, post-apocalypse, ecological apocalypse, climate apocalypse, apocalyptic imagination

Bibliography

Altman, Rick. Gatunki filmowe. Tłum. Maria Zawadzka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.

Buell, Frederick. „Post-apocalypse: a new U.S. cultural dominant”. Frame 26, 1 (2013).

Czaja, Dariusz. Lekcje ciemności. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2009.

Eliade, Mircea. Aspekty mitu. Tłum. Piotr Mrówczyński. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998.

Fagan, Madeleine. „Who’s afraid of the ecological apocalypse? Climate change and the production of the ethical subject”. The British Journal of Politics and International Relations 19, 2 (2017).

Hubbes, László A. „Migration and ecological catastrophe: two examples of contemporary secular apocalyptic discourses”. Acta Universitatis Sapientiae, Communicatio 5 (2018).

Kermode, Frank. Znaczenie końca. Tłum. Olga Kubińska, Wojciech Kubiński. Gdańsk: Wydawnictwo UG, 2010.

Klein, Naomi. To zmienia wszystko. Kapitalizm kontra klimat. Tłum. Hanna Jankowska, Katarzyna Makaruk. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, 2016.

Nijakowski, Lech M. Świat po apokalipsie. Społeczeństwo w świetle postapokaliptycznych tekstów kultury popularnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2018.

Thacker, Eugene. In The Dust of This Planet (Horror of Philosophy, t. 1). Washington–Winchester: Zero Books, 2011.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.08

The recent fires in Australia are included among the largest ecological and natural disasters in the present-day world, causing significant damage to ecosystem and killing animals and people. The study presented here sought to analyse the role of online media, particularly social networks, in the dissemination of information during the disaster that struck Australia between December 2019 and January 2020. The primary aim was to analyse patterns of interpersonal communication in social media. What is the role of social media in such situations? Are they sources of information about disasters? How important for this communication are factors such as online impact, online mentions using keywords and hashtags, sentiments, influencers and geographical variables? Descriptive and quantitative methodology was employed along with Mediatoolkit, a tool for online media monitoring and analytics, to track online media coverage for selected hashtags for 32 days during the fires in Australia. The analysis revealed a public interest in the Australia fires and climate change across social networks, with the particular role of Twitter as the main channel of communication among people during the disaster.

Key words: fires, Australia, natural disaster, crisis management, social media

Bibliography

Austin, Lucinda, Brooke Fisher Liu, Yan Jin. „How audiences seek out crisis information: Exploring the social-mediated crisis communication model”. Journal of Applied Communication Research 40, 2 (2012).

Conde Vázquez, Erica. „Comunicación de crisis: Fake news y seguimiento informativo en la ola de incendios de Galicia en octubre de 2017” [Crisis communication: Fake news and informative follow-up on the Galician fire wave in October 2017]. Revista Española de Comunicacion en Salud Supl. 1 (2019). https://e-revistas.uc3m.es/index.php/RECS/article/ view/4441.

Farré Coma, Jordi. „Procesos de mediación y transformación intercultural”. Intercultural Communication Studies 14, 3 (2005).

García-Avilés, José A., Fátima Navarro-Maillo, Félix Arias-Robles. „La credibilidad de los contenidos informativos en Internet para los ‘nativos digitales’: estudio de caso”. Palabra Clave 17, 3 (2014). https://palabraclave.unisabana.edu.co/index.php/palabraclave/article/ view/3412/pdf.

Herrero Curiel, Eva. „La credibilidad de las redes sociales en el ámbito periodístico”. Transinformação 27, 2 (2015). https://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid= S0103-37862015000200165&lng=es&tlng=es.

Mayo Cubero, Marcos. „Uso de las redes sociales en la cobertura periodística de crisis, desastres y emergencias en España” [Use of social media in news media coverage of the crisis, disaster, and emergencies in Spain]. Revista Española de Comunicación en Salud Supl. 1 (2019). https://e-revistas.uc3m.es/index.php/RECS/article/view/4428.

Palen, Leysia, Sarah Vieweg, Jeannette Sutton, Sophia B. Liu, Amanda Hughes. „Crisis informatics: studying crisis in a networked world”. Third International Conference on e-Social Science. Ann Arbor, Michigan, 7–9 października 2007. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.113.5750&rep=rep1&type=pdf.

Percastre-Mendizábal, Salvador, Carles Pont-Sorribes, Guillem Suau-Gomila. „La gestión comunicativa en redes sociales digitales de la emergencia del Ébola en España”. Revista Española de Comunicación en Salud Supl. 1 (2019).

Sandman, Peter M. „Risk communication: Facing public outrage”. U.S. Environmental Protection Agency Journal. Listopad 1987.

Serrano, Luis. „Tragedias y periodistas en la era digital”. XVII Laboratorio de Periodismo de la Asociación de la Prensa de Madrid. Madrid, 7 maja 2015.

Slovic, Paul, Elke U. Weber. „Percepción del riesgo generado por eventos extremos” [Perception of risk posed by extreme events]. Conference „Risk Management Strategies in an Uncertain World”. Palisades, New York. 12–13 kwietnia 2002.

Suau-Gomila, Guillem, Salvador Percastre-Mendizábal, Gemma Palà-Navarro, Carles Pont-Sorribes. „Análisis de la comunicación de emergencias en Twitter. El caso del Ébola en España” [Analysis of emergency communication on Twitter. The case of Ebola in Spain]. W: Uso y aplicación de las redes sociales en el mundo audiovisual y publicitario, red. Javier Sierra Sánches, Sheilla Liberal Ormaechea. Madrid: McGraw-Hill Education, 2017.

Velev, Dimiter, Plamena Zlateva. „Use of social media in natural disaster management”. T. 39 (IPEDR). Conference ICITE. Hong Kong, 2012.

Veil, Shari R., Tara Buehner, Michael J. Palenchar. „A work-in-process literature review: Incorporating social media in risk and crisis communication". Journal of Contingencies and Crisis Management 19, 2 (2011).

doi.org/10.26112/kw.2020.109.09

This article offers an overview of studies conducted in the United States, Japan and Taiwan regarding the impact of natural disasters on the dynamics of suicides. It additionally includes Polish studies on the impact of the 1997 flood on suicide rates. Consequently, the text discusses extremely diverse societies that have evolved following different cultural patterns. The results of the studies are not conclusive. Some statistical analyses reveal an increase in suicide rates after natural disasters, while others show their numbers to fall among men and/or women. Therefore, the cultural context that shapes the dynamics of suicides in populations struck by a natural disaster seems to be of particular significance. Natural cataclysms cause multiple social and economic problems, which in turn might result in suicides. The issue addressed in the article becomes particularly important in the context of climate change. The proposed measures that are to reduce suicidal behaviours among people in the wake of natural disasters should be carefully considered and developed accordingly, bearing the specific cultural context in mind.

Key words: suicide, natural disaster, flood, earthquake, climate change

Bibliography

Chen, Sam Li-Sheng, Chau-Shoun Lee, Amy Ming-Fang Yen, Hsiu-Hsi Chen, Chang-Chuan Chan, Sherry Yueh-Hsia Chiu, Jean Ching-Yuan Fann, Jung-Chen Chang. „A 10-year follow-up study on suicidal mortality after 1999 Taiwan earthquake”. Journal of Psychiatry Research 79 (2016).

Chou, Yiing-Jenq, Nicole Huang, Cheng-Hua Lee, Shu-Ling Tsai, Jen-Huoy Tsay, Long-Shen Chen, Pesus Chou. „Suicides after the 1999 Taiwan earthquake”. International Journal of Epidemiology 32, 6 (2003).

Czabański, Adam. Rezygnacja z życia w obliczu klęski żywiołowej. Powódź 1997 roku w Polsce. Poznań: Wydawnictwo „Rys Studio”, Poznań 2005.

Durkheim, Émile. Samobójstwo. Studium z socjologii. Tłum. Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2006.

Hyodo, Keiko, Kazutoshi Nakamura, Mari Oyama, Osamu Yamazaki, Izumi Nakagawa, Kazuo Ishigami, Yasuo Tsuchiya, Masaharu Yamamoto. „Long-term suicide mortality rates decrease in men and increase in women after the Niigata-Chuetsu earthquake in Japan”. The Tohoku Journal of Experimental Medicine 220, 2 (2010).

Krug, Etienne G., Marie-jo Kresnov, John P. Peddicord, Linda L. Dahlberg, Kenneth E. Powell, Alex E. Crosby, Joseph L. Annest. „Restraction: suicide after natural disasters”. The New England Journal of Medicine 340, 2 (1999).

Krug, Etienne G., Marie-jo Kresnov, John P. Peddicord, Linda L. Dahlberg, Kenneth E. Powell, Alex E. Crosby, Joseph L. Annest. „Suicides after natural disasters”. The New England Journal of Medicine 338, 6 (1998).

Liaw, Yung-Po, Po-Wen Wang, Chiu-Chin Huang, Chia-Ming Chang, Wen-Chung Lee. „The suicide mortality rates between 1997–1998 and 2000–2001 in Nantou County of Taiwan following the earthquake of September 21 in 1999”. Journal of Forensic Science 53, 1 (2008).

Lu, Tsung-Hsueh. „Earthquake and suicide: bringing context back into disaster epidemiological studies”. International Journal of Epidemiology 33, 6 (2004).

Nishio, Ahikiro, Kouhei Akazawa, Futoshi Shibuya, Ryo Abe, Hideyuki Nushida, Yasuhiro Ueno, Akiyoshi Nishimura, Toshiki Shioiri. „Influence on the suicide rate two years after a devastating disaster. A report from the 1995 Great Hanshin-Awaji Earthquake”. Psychiatry and Clinical Neurosciences 63, 2 (2009).

Orui, Masatsugu, Shuichiro Harada, Mizuho Hayashi. „Changes in suicide rates in disaster-stricken areas following the Great East Japan Earthquake and their effect on economic factors: an ecological study”. Environmental Health and Preventive Medicine 19, 6 (2014).

Orui, Masatsugu, Yasuhiro Sato, Kanako Tazaki, Ikuko Kawamura, Shuichiro Harada, Mizuho Hayashi. „Delayed increase in male suicide rates in tsunami disaster-stricken areas following the Great East Japan earthquake: athree-year follow-up in Miyagi prefecture”. The Tohoku Journal of Experimental Medicine 235, 3 (2015).

Shioiri, Toshiki, Akiyoshi Nishimura, Hideyuki Nushida, Tatsuno Yoshitugu, Siu Wa Tan. „The Kobe earthquake and reduced suicide rate in Japanese males”. Archives of General Psychiatry 56, 3 (1999).

Shoaf, Kimberly, Cary Sauter, Linda B. Bourque, Christian Giangreco, Billie Weiss. „Suicides in Los Angeles County in relation to the Northridge earthquake”. Prehospital and Disaster Medicine 19, 4 (2004).

Yip, Paul. „Effects of an earthquake on suicide rates in Nantou, Taiwan”. British Journal of Psychiatry 194, 2 (2009).

doi.org/10.26112/kw.2020.109.10

Focusing on the concept of disaster, the author asks questions about a space for thinking and experiencing which emerges in the face of a catastrophe that either strikes directly, is heard of, seen or talked about, recurring in everyday life, through cultural texts and their transformations. The unfolding research leads to even more fundamental questions: Is a disaster an anticipation of something? Doesn’t it merely reveal what we are so eager to forget, having settled into our culture? The author refers to Freud’s concept of the uncanny (in German: Unheimliche). By putting it in the specific context of disaster, she studies it at its most radical, wondering what happens when this feeling of ‘being settled’ is turned into ruins. Can art penetrate the severity of disaster in the radical context of the post-catastrophic quality of Unheimliche? According to the article, culture must create a space offering a more relaxed approach to all that is human and to human community. This is for example the case of catastrophic texts. A story, a film or any other artistic production that visualises a disaster, even if only in the diminishing space of the familiar, the heimlich, provides some insight into the world of radical anxiety.

Key words: disaster, unheimlich, being settled turned into ruins, oblivion

Bibliography

A Greek-English Lexicon, oprac. Henry George Liddell, Robert Scott. Wyd. 8. New York–Chicago–Cincinnati: American Book Company, 1901.

Buber, Martin. Opowieść chasydów. Tłum. i posłowie Paweł Hertz. Poznań–Warszawa: W drodze, 2005.

Cohen, Leonard. Księga miłosierdzia. Tłum. Daniel Wyszogrodzki. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2017.

Freud, Sigmund. „Das Unheimliche”. Imago. Zeitschrift für Anwendung der Psychoanalyse auf die Geisteswissenschaften 5 (1919).

Freud, Sigmund. „Niesamowite”. Tłum. Robert Reszke. W: Sigmund Freud. Pisma psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1997.

Heidegger, Martin. Bycie i czas. Tłum., przedmowa i przypisy Bogdan Baran. Warszawa: PWN, 2007.

Kalinowska, Maria. Mowa i milczenie. Romantyczne antynomie samotności. Warszawa: IBL PAN, 1989.

Marek Aureliusz. Rozmyślania. Tłum. Marian Reiter. Gliwice: Wydawnictwo „Helion”, 2016.

Pallasmaa, Juhani. „Space, place, memory and imagination. The temporal dimension of existential space”. W: Spatial Recall: Memory in Architecture and Landscape, red. Marc Treib. New York–London: Routledge, 2009.

Popczyk, Maria. „Ekspozycja muzealna a problem zadomowienia”. Anthropos? 16–17 (2011).

Popczyk, Maria. „Sztuka miejsca”. W: Miejsca postindustrialne jako przedmiot badań transdyscyplinarnych. Od dizajnu do zakorzenienia, red. Aleksandra Kunce. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe „Katedra”, 2018.

Ricœur, Paul. „Pamięć – zapomnienie – historia”. Tłum. Jacek Migasiński. W: Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel Gandolfo, red. Krzysztof Michalski. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 1996.

Ricœur, Paul. Podług nadziei. Tłum., oprac. i wstęp Stanisław Cichowicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991.

Sławek, Tadeusz. Nie bez reszty. O potrzebie niekompletności. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2018.

Sontag, Susan. „The aesthetics of silence”. W: Susan Sontag. Styles of Radical Will. New York: Picador, 2002.

Steffen, Will, Paul J. Crutzen, John R. McNeill. „The Anthropocene: are humans now overwhelming the great forces of nature?”. Ambio 36, 8 (2007).

Storm, Anna. Post-Industrial Landscape Scars. New York: Palgrave Macmillan, 2014.

Tischner, Józef. Filozofia dramatu. Paris: Éditions du Dialogue. Société d’Éditions Internationales, 1990.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.11

The apocalyptic discourse in modern French thought tends to revolve around environmental crisis. However, in its reflection upon the end of the world it breaks with the biblical vision of the Apocalypse which describes the last turbulent days on earth and announces the triumphant return of the Messiah. According to Delsol, catastrophic thinking has adopted an equivocal approach to the Parousia. The hope of eternal life, as conveyed by the New Testament, is suppressed by the fear of climate catastrophe. Girard says that the rejection of the Gospel message of non-violence has resulted in increased terrorism and environmental pollution. Debray argues that times of crisis need to be given a meaning while disasters must be positively thought through; the prophetic books discuss the difficult present to announce the heavenly future. Latour observes that environmental sceptics live in the post-apocalyptic times. The return to biblical references is therefore to delay an imminent catastrophe. Ultimately, the entire discussion about the apocalypse without the Messiah is essentially a critique of modernity which, blinded by the ideology of growth, has plunged the world into a climate crisis.

Key words: Apocalypse, environmental disaster, violence, hope

Bibliography

Debray, Régis. Du bon usage des catastrophes. Paris: Gallimard, 2011.

Debray, Régis. Le siècle vert : un changement de civilisation. Paris: Gallimard, 2020.

Delsol, Chantal. Kamienie węgielne. Na czym nam zależy? Tłum. Małgorzata Kowalska. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2018.

Delsol, Chantal. L’Âge du renoncement. Paris: Cerf, 2011.

Derrida, Jacques. „O apokaliptycznym tonie, przyjętym niedawno w filozofii”. W: Jacques Derrida. O Apokalipsie. Tłum. Iwona Boruszkowska, Krzysztof Wojtasik. Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi, 2018.

Dupuy, Jean-Pierre, Des choses cachées depuis la fondation du monde et d’Achever Clausewitz. France Culture, 1 stycznia 2013. https://www.franceculture.fr/emissions/les-nouveaux- -chemins-de-la-connaissance/rene-girard-24-des-choses-cachees-depuis-la.

Girard, René. Apokalipsa tu i teraz. Rozmawiał Benoît Chantre. Tłum. Cezary Zalewski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2018.

Girard, René, Rémi Brague. L’apocalypse peut être douce. Le Figaro, 8 listopada 2008. https:// www.lefigaro.fr/livres/2007/11/08/03005-20071108ARTFIG00119-rene-girard-lapocalypsepeut-etre-douce-.php.

Jankowski, Augustyn, Tomasz Hergesel, Lech Stachowiak, Kazimierz Romaniuk, Ryszard Rubinkiewicz, red., „Wstęp do Apokalipsy św. Jana”. W: Biblia Tysiąclecia. Poznań: Wydawnictwo Pallotinum, 2000.

Latour, Bruno. „Comment (ne pas) finir avec la fin des temps ?”. W: Face à Gaïa. Huit conférences sur le nouveau régime climatique. Paris: La Découverte, 2015.

Léon-Dufour, Xavier, red., Słownik teologii biblijnej. Tłum. Kazimierz Romaniuk. Poznań–Warszawa: Wydawnictwo Pallotinum, 1985.

Lustigier, Jean-Marie. „La nouveauté du Christ et la post-modernité”. W: Dieu merci, les droits de l’homme. Articles, conférence, homélies, interviews 1984–1989. Paris: Criterion, 1990.

Virilio, Paul. Wypadek pierworodny. Tłum. Krystyna Szeżyńska-Maćkowiak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2007.

Wojciechowski, Michał. Apokalipsa Świętego Jana. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, 2012.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.12

The subject of the interpretation presented in this article is Deus ex, a short story by Olga Tokarczuk, published in the volume Wardrobe (Szafa) in 1997. Analysed in the contemporary context of the ever stronger catastrophe narrative, it approaches present-day disasters and hazards as part of the eternal process of the forever transforming world. Be doing so, it alludes to the ancient understanding of catastrophe as a revolution, a dramatic climax and a turning point that leads to inevitable catharsis. In Tokarczuk’s story, disaster is part of everyday life with all its alternate rhythms. The beginnings and ends of computer worlds generated by the protagonist create a kaleidoscope that reveals a slow disintegration of the main character’s reality. His plane converges with the coexisting elements of the feminine and masculine, human and divine, linear and cyclical time, the space of the introverted and extroverted, being awake and sleeping. In light of this binary, contrapuntal configuration of characters, objects and phenomena, disaster can be envisaged not only as a sign of a certain order coming to an end but also as a condition for the reorganisation of the current socio-cultural system. Once shaken, it can reveal itself in a new, different form.

Key words: Olga Tokarczuk, Deus ex, transformation, opposites, balance

Bibliography

Bieńczyk, Marek. „Słowo wstępne”. W: Marek Bieńczyk. Katastrofy i wypadki w czasach romantyków. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2017.

Kantner, Katarzyna. Jak działać za pomocą słów? Proza Olgi Tokarczuk jako dyskurs krytyczny. Kraków: Universitas, 2019.

Kowalski, Piotr. „Niezróżnicowanie, czyli nasza byle jaka katastrofa”. Colloquia Anthropologica et Communicativa 5 (2012).

Miłosz, Czesław. „Œconomia divina”. W: Czesław Miłosz. Wiersze. T. 2. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 1993.

Mościcki, Paweł. „Nowe porządki”. Dwutygodnik 1 (2020). https://www.dwutygodnik.com/ artykul/8718-nowe-porzadki.html.

Rabizo-Birek, Magdalena. „Twórca i niszczyciel – czas w powieści Olgi Tokarczuk «Dom dzienny, dom nocny»”. W: Światy Olgi Tokarczuk, red. Magdalena Rabizo-Birek, Magdalena Pocałuń-Dydycz, Adam Bienias. Rzeszów: Wydawnictwo UR, 2013.

Słownik języka polskiego. T. 1: A–K (hasło: „katastrofa”), oprac. i red. Mieczysław Szymczak. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1992.

Tokarczuk, Olga. „Deus ex”. W: Olga Tokarczuk. Szafa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016.

Tokarczuk, Olga. „Jak wymyślić heterotopię. Gra towarzyska”. W: Olga Tokarczuk. Moment niedźwiedzia. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2012.

Walewski, Paweł. „Epidemia strachu”. Polityka 6 (2020).

Wojnowski, Konrad. Pożyteczne katastrofy. Kraków: Universitas, 2016.

Żakowski, Jacek. „Homo histericus zaatakowany przez straszliwego wirusa”. Gazeta Wyborcza, 6 lutego 2020.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.13

Disasters are hardly ever unequivocal. Any attempt to sort them out remains a forever open task. A natural part of everyday life in the past, disasters have been reinvented by the modern world as a challenge that essentially needs to be eliminated from public life. Due to the dramatic expansion of humans and human activity, one can hardly call them ‘natural’ anymore. This article focuses on disasters and their significant culture-forming potential, discussing it primarily on the example of the AIDS epidemic. With this new epidemic, the catastrophic vision of history was rekindled and a specific (post-)apocalyptic social climate was created. AIDS, called the plague of the 20th century, revived the language and symbolism characteristic of many earlier epidemics. The impact of the HIV/AIDS pandemic was extremely powerful, ‘infecting’ the social iconosphere with a specific malady-oriented aesthetics. This process can be particularly seen in popular culture texts and in the space of participatory culture.

Key words: disaster, calamity, epidemic, AIDS, fear and anxiety, apocalypse

Bibliography

Ahmed, Sara. „Performatywność obrzydzenia”. Tłum. Anna Barcz. Teksty Drugie 1 (2014).

Beck, Ulrich. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Tłum. Stanisław Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2004.

Brandt, Allan. No Magic Bullet. A Social History of Venereal Disease in the United States since 1880. New York–Oxford: Oxford University Press, 1987.

Finkelstein, Avram. After Silence. A History of AIDS through Its Images. Oakland: University of California Press, 2018.

France, David. How to Survive a Plague: The Inside Story of How Citizens and Science Tamed AIDS. New York: Vintage Books, 2016.

Karlen, Arno. Człowiek i mikroby. Tłum. Grzegorz Siwek. Warszawa: Wydawnictwo Literackie „Muza”, 1997.

Komendant, Tadeusz. „Alien”. Twórczość 9 (1993).

Kristeva, Julia. Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie. Tłum. Maciej Falski. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2007.

Long, Thomas. AIDS and American Apocalypticism: The Cultural Semiotics of an Epidemic. New York: State University of New York Press, 2005.

Martin, Emily. Flexible Bodies. The Role of Immunity in American Culture from the Days of Polio in the Age of AIDS. Boston: Beacon Press, 1994.

Palmer, Susan. AIDS as an Apocalyptic Metaphor in North America. Toronto–Buffalo–London: University of Toronto Press, 1997.

Shilts, Randy. And the Band Played On: Politics, People, and the AIDS Epidemic. New York: St. Martin’s Griffin, 2007.

Sznajderman, Monika. Zaraza. Mitologia dżumy, cholery i AIDS. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Semper”, 1994.

Treichler, Paula. How to Have Theory in an Epidemic: Cultural Chronicles of AIDS. Durham: Duke University Press, 1999.

Washington, Harriet. Medical Apartheid: The Dark History of Medical Experimentation on Black Americans from Colonial Times to the Present. New York: Anchor Books, 2006.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.14

This article seeks to explore the shifting public awareness of climate change and its consequences, and answer the question about the relationship between climate and culture, particularly in terms of representability of climate change and its disastrous impact in non-fiction literature. Researchers and authors point to a new role of the humanities in emphasising environmental challenges and sustainable development, but also criticising anthropogenic impact on the environment. The latter should be particularly exposed, that is effectively depicted by literature, so as to exercise constant pressure and promote pro-environmental activities. This is the context in which the author analyses Filip Springer’s series of articles on climate change in Poland (in the regions of Pomerania, Silesia, the Noteć River, in Warsaw and the Biebrza National Park), published in the monthly Pismo. Magazyn Opinii. Springer keeps a record of signs and symptoms of climate crisis, thus helping us to visualise its apocalyptic effects in the future in terms of people’s well-being, safety and stability, both in Poland and in the world.

Key words: climate catastrophe, climate change, report, Filip Springer

Bibliography

Bińczyk, Ewa. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018.

Bińczyk, Ewa. „Odrobina krytycznego dystansu. Historia środowiska na temat debaty o antropocenie”. Avant 8, 3 (2017).

Chakrabarty, Dipesh. „Klimat historii. Cztery tezy”. Tłum. Magda Szcześniak. Teksty Drugie 5 (2014).

Leggewie, Claus, Harald Welzer. Koniec świata, jaki znaliśmy. Klimat, przyszłość i szanse demokracji. Tłum. Piotr Buras. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2012.

Nijakowski, Lech M. „Ludobójstwo klimatyczne. Wpływ globa lnego ocieplenia na przemoc zbiorową”. Zdanie 3–4 (2019).

Nijakowski, Lech M. Świat po apokalipsie. Społeczeństwo w świetle postapokaliptycznych tekstów kultury popularnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2018.

Non/fiction. Nieregularnik Reporterski 2, 6 (2019).

Ochwat, Magdalena. „Klimat – konflikty – migracje. Scenari usze przyszłości”. Postscriptum Polonistyczne 2, 24 (2019).

Otto, Friederike. Wściekła pogoda. Jak mszczą się zmiany klimatu, kiedy są ignorowane. Tłum. Anna Krochmal, Robert Kędzierski. Kraków: Wydawnictwo Otwarte, 2019.

Oziewicz, Marek. „Opowieści na nowe czasy”. Kontakt 252 (2019).

Parker, Geoffrey. Globalny kryzys. Wojna, zmiany klimatyczne i katastrofa w XVII wieku. Tłum. Paweł Szadkowski. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2019.

Ripple, Wiliam J., Christopher Wolf, Thomas M. Newsome, Phoebe Barnard, William R. Moomaw. „World scientists’ warning of a climate emergency”. BioScience 70, 1 (2020).

Springer, Filip. „Czy zatrują nas wysychające torfowiska?”. Pismo. Magazyn Opinii 12 (2019).

Springer, Filip. „Noteć wysycha na naszych oczach”. Pismo. Magazyn Opinii 9 (2019).

Springer, Filip. „Sympatyczny początek końca”. Pismo. Magazyn Opinii 8 (2019).

Springer, Filip. „Śląsk. Kraina katastrof”. Pismo. Magazyn Opinii 11 (2 019).

Springer, Filip. „Warszawa. Miejska wyspa ciepła”. Pismo. Magazyn Opinii 10 (2019).

Weisman, Alan. Świat bez nas. Tłum. Janusz Mrzigod. Gliwice: Wydawnictwo C.K.A., 2007.

Zajączkowska, Urszula. Patyki, badyle. Warszawa: Wydawnictwo „Marginesy”, 2019.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.15

This article analyses the cultural phenomenon of Detroit. The author tries to reconstruct the phantasm of the fall of this metropolis based on artistic representations (primarily film productions) of the ‘Motor City’, while reflecting on the crisis of the idea of polis in the times of postmodernity. The analysis opens with RoboCop by Paul Verhoeven which is contrasted with 21st-century film productions, such as Lost River by Ryan Gosling, Only Lovers Left Alive by Jim Jarmusch, It Follows by David Robert Mitchell and Don’t Breathe by Fede Álvarez. Studying RoboCop through the prism of topographical turn and philosophy of the city makes it possible to see this picture as a testimony of how polis was perceived in the late 20th century (technological optimism, crisis of the idea of the centre pointing to its strong embedment in urban imagination). Juxtaposed with Verhoeven’s picture, the features by Gosling, Mitchell, Álvarez and Jarmusch show how urban phantasms have changed in the 21st century, coinciding with the newly developed forms of urban aesthetics (urban exploration, ruin porn, fascination with the post-catastrophic urban form).

Key words: Detroit, disaster, ruin, urban exploration, phantasm of urban space

Bibliography

Bieńczyk, Marek. Melancholia. O tych, co nigdy nie odnajdą straty. Warszawa: Świat Książki, 2012.

Brylska, Aleksandra. „Promieniująca czasoprzestrzeń. O statusie czasu i przestrzeni czarnobylskiej zony”. Amor Fati 1, 9 (2018).

Brzozowska, Blanka. Spadkobiercy flâneura. Spacer jako twórczość kulturowa – współczesne interpretacje. Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2009.

Czapiga, Małgorzata. Po-widoki pustki. O sposobach konceptualizacji pustki w kulturze współczesnej. Kraków: Universitas, 2017.

Czermińska, Małgorzata. Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie. Kraków: Universitas, 2000.

Domańska, Ewa. Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.

Foucault, Michel. „Inne przestrzenie”. Tłum. Agnieszka Rejniak-Majewska. Teksty Drugie 6 (2005).

Frydryczak, Beata. „Historyczne formy waloryzacji ruin”. Studia Europaea Gnesnensia 3 (2011).

LeDuff, Charlie. Detroit. Sekcja zwłok Ameryki. Tłum. Iga Noszczyk. Wołowiec: Czarne, 2015.

Nieszczerzewska, Małgorzata. „Miejska eksploracja. Aktywacja bez interwencji?”. Kultura i Historia 30 (2016). https://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/5980.

Nieszczerzewska, Małgorzata. Narracje miejskiej wyobraźni. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Bogucki, 2009.

Nieszczerzewska, Małgorzata. „Turystyczna eksploracja alternatywnego dziedzictwa”. Turystyka Kulturowa 3 (2016).

Nieszczerzewska, Małgorzata. „Vanitas. Ruina jako przestrzeń (bez)graniczna”. Studia Poetica 3 (2015).

Rewers, Ewa. „Ontologia śladów i pustek: w stronę miasta-palimpsestu”. W: Ewa Rewers. Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta. Kraków: Universitas, 2005.

Sławek, Tadeusz. „Akro/nekro/polis: wyobrażenia miejskiej przestrzeni”. W: Pisanie miasta. Czytanie miasta, red. Anna Zeidler-Janiszewska. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 1997.

Tuan, Yi-Fu. Przestrzeń i miejsce. Tłum. Agnieszka Morawińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.

Wichowicz, Amelia. „Detroit w kole melancholii”. Fragile 4, 30 (2015).

Żyłko, Bogusław. „Wstęp tłumacza. Miasto jako przedmiot badań semiotyki kultury”. W: Władimir Toporow. Miasto i mit. Wybór. Tłum. Bogusław Żyłko. Gdańsk: Słowo/obraz, terytoria, 2000.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.16

This article attempts to analyse and interpret the ever-growing popularity of the Chernobyl Exclusion Zone among tourists, focusing on photographs taken by people visiting the Zone. The author draws conclusions based on her exploratory field research conducted in March 2019. She studies the statements and photographic practices of the trip participants, using them as a starting point for proposing her own theses. The stories of Chernobyl become the basis for reading the myth of a nuclear disaster, while photographs are a representation of tourist’s ideas of it. The key to their interpretation is to apply the theory of mythology developed by Roland Barthes and Claude Levi-Strauss to see the links between eternal oppositions, such as life-death, ordinary-unusual, nature-culture, disaster-everyday life. The Chernobyl Exclusion Zone becomes the stage on which the mythical tale of ‘the world turned upside down’ and ‘the city without people’ is told.

Key words: catastrophe, myth, photographs, Chernobyl, Chernobyl Exclusion Zone, tourism

Bibliography

Aleksijewicz, Swietłana. Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości. Tłum. Jerzy Czech. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2012.

Banaszkiewicz, Magdalena. Turystyka w miejscach kłopotliwego dziedzictwa. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2018.

Barthes, Roland. Mitologie. Tłum. Adam Dziadek. Warszawa: Wydawnictwo „Aletheia”, 2008.

Boruszowska, Iwona, Katarzyna Glinianowicz, Aleksandra Grzemska, Paweł Krupa. „Niepomyślana katastrofa”. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki, red. Iwona Boruszowska, Katarzyna Glinianowicz, Aleksandra Grzemska, Paweł Krupa. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2017.

Czaja, Dariusz. „Figury końca. Przybliżenia”. W: Dariusz Czaja. Scenariusze końca. Zmierzch, kres, apokalipsa. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015.

Czapiga, Małgorzata. Po-widoki pustki. O sposobach konceptualizowania pustki w kulturze współczesnej. Kraków: Universitas, 2017.

Królikiewicz, Grażyna. Terytorium ruin. Kraków: Universitas, 1993.

Levi-Strauss, Claude. Antropologia strukturalna. Tłum. Krzysztof Pomian. Warszawa: Wydawnictwo „Aletheia”, 2009.

Levi-Strauss, Claude. Surowe i gotowane. Tłum. Maciej Falski. Warszawa: Wydawnictwo „Aletheia”, 2009.

Michałowska, Marianna. Obraz utajony. Szkice o fotografii i pamięci. Poznań: Wydawnictwo Galeria f5 & Księgarnia fotograficzna, 2010.

Nieszczerzewska, Małgorzata. Ruinologie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, 2018.

Sontag, Susan. O fotografii. Kraków: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1986.

Wojnowski, Konrad. Pożyteczne katastrofy. Kraków: Universitas, 2016.

doi.org/10.26112/kw.2020.109.17

Bernays, Edward L. Krystalizacja opinii publicznej [Crystallizing Public Opinion]. Tłum. Olga Siara. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2019.

Key words: public opinion, public relations, exerting influence, social communication, Edward L. Bernays