Zasadą jest, że do pracowników instytucji kultury stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.), z pewnymi modyfikacjami wynikającymi ze specyfiki pracy w instytucjach kultury i, co za tym idzie, uregulowanymi w przepisach ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

Szczególne przepisy ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej dotyczą nieco bardziej elastycznego sposobu planowania systemu pracy, czy rozliczania czasu pracy w instytucjach kultury. Okres rozliczeniowy czasu pracy w takiej instytucji może zostać przedłużony z uzasadnionych przyczyn do 12 miesięcy. Należy podkreślić, że wymiar czasu pracy pracownika instytucji kultury to zgodnie z kodeksem pracy 40 godzin tygodniowo, przy zatrudnieniu w pełnym wymiarze (cały etat). Według ogólnych zasad okres rozliczeniowy nie może przekroczyć 4 miesięcy (art. 129 kodeksu pracy). Ustalenie przedłużonego okresu rozliczeniowego następuje albo na podstawie układu zbiorowego pracy albo porozumienia (umowa) zawartego pomiędzy pracodawcą i pracownikami, z tym, że w takim przypadku należy wcześniej zawiadomić właściwego inspektora pracy. Rozkłady czasu pracy są ustalane na okresy minimum 2-tygodniowe. Organizacją i planowaniem pracy w instytucji kieruje jej dyrektor, kierując się najefektywniejszym wykorzystaniem potencjału pracowników i realizacją ustalonego programu instytucji.

Ze względu na specyfikę pracy w instytucji kultury, czy potrzeby wynikające z realizowanego programu, ustawodawca zdecydował się na elastyczne planowanie pracy poszczególnych pracowników, wobec czego możliwe jest stosowanie przerywanego czasu pracy, czy systemu równoważnego czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.

Istotne jest, że zgodnie z ustawą o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej osoba zatrudniona i pracująca w niedziele, nie korzysta (jak wynikałoby to z przepisów Kodeksu pracy) co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy (art. 26e). Wynika to ze specyfiki pracy w instytucji kultury, gdzie praca rozplanowywana jest zgodnie z przyjętym harmonogramem wynikającym z realizowanego programu, a pracownicy realizują ten program pracując również w weekendy. Regulacje ustawy w kwestii pracowników instytucji kultury, określone w Rozdziale 2a nie wprowadzają szczególnych i odrębnych zasad w odniesieniu do pracowników instytucji artystycznych.

Nowelizacja ustawy, która weszła w życie 1 stycznia 2012 r wprowadziła zupełnie nową, nieznaną we wcześniejszych przepisach zasadę, dotyczącą uzyskiwania zgody na dodatkowe zatrudnienie lub inne zajęcia pracowników instytucji artystycznych. Konsekwencja braku uzyskania zgody może stanowić podstawę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia, z winy pracownika Wprowadzenie do przepisów takich zasad ma doniosłe znaczenie praktyczne, szczególnie w przypadku teatrów, których aktorze podejmują pracę przy produkcjach filmowych, serialach, czy programach rozrywkowych. Zostało o określone w przepisie art. 31 a ustawy. Zgodnie z tym przepisem podjęcie przez pracownika artystycznego dodatkowego zatrudnienia lub zajęć na rzecz innego podmiotu wymaga uzyskania zgody pracodawcy, jeśli miałoby to kolidować z wykonywaniem przez pracownika obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Pracodawca może uzależnić udzielenie zgody od uzyskania zobowiązania podmiotu, dla którego jego pracownik ma pracować, do pokrycia kosztów, które poniesie w związku z wykonywaniem przez pracownika dodatkowego zatrudnienia lub zajęć, np. związanych z odwołaniem spektaklu lub koncertu, zaangażowaniem nowego wykonawcy lub przeprowadzeniem dodatkowych prób.

Kwestie związane z zasadami wykonywania pracy, organizacją i porządkiem w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników, uwzględniając powszechnie obowiązujące przepisy prawa, określa akt wewnętrzny w danej instytucji kultury tj. regulamin pracy.

Akty prawne:

• Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2001 r., nr 13, poz. 123 ze zm.)
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.)

Bibliografia:

• Florek L. (red.), Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2011
• Iwulski J., Sanetra W., Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Warszawa 2011
• Ustawa o prowadzeniu działalności kulturalnej znowelizowana – bez zapisu o umowie sezonowej,
• regulamin pracy – wzór - http://www.pracuj.pl/_files/GP-regulacje regulamin_pracy_przyklad.pdf

Autorka: dr Joanna Hołda

Doktor nauk prawnych, menadżer kultury, nauczyciel akademicki. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie i Wydziału Pedagogiki Psychologii UMCS w Lublinie. Ukończyła Studia Podyplomowe z zakresu prawa autorskiego, prasowego i wydawniczego w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ w Krakowie. Pracuje w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w Lublinie. Od 2010 r. w zarządzie lubelskiej Zachęty. Jest autorką i współautorką publikacji m. in. z zakresu prawa własności intelektualnej, praw człowieka, prawa kultury i sztuki.