Definicja legalna:

Art. 3 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych definiuje zakres podmiotowy ustawy.
Ustawę stosuje się do udzielania zamówień publicznych, zwanych dalej „zamówieniami”, przez:

1) jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych;

2) inne, niż określone w pkt 1, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej;

3) inne, niż określone w pkt 1, osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:

a) finansują je w ponad 50% lub
b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego;

3a) związki podmiotów, o których mowa w pkt 1 i 2, lub podmiotów, o których mowa w pkt 3;

4) inne niż określone w pkt 1–3a podmioty, jeżeli zamówienie jest udzielane w celu wykonywania jednego z rodzajów działalności, o której mowa w art. 132, a działalność ta jest wykonywana na podstawie praw szczególnych lub wyłącznych albo jeżeli podmioty, o których mowa w pkt 1–3a, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot wywierają na nie dominujący wpływ, w szczególności:

a) finansują je w ponad 50% lub
b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
c) posiadają ponad połowę głosów wynikających z udziałów albo akcji, lub
d) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
e) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu zarządzającego;

5) inne niż określone w pkt 1 i 2 podmioty, jeżeli łącznie zachodzą następujące okoliczności:

a) ponad 50% wartości udzielanego przez nie zamówienia jest finansowane ze środków publicznych lub przez podmioty, o których mowa w pkt 1–3a,
b) wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,
c) przedmiotem zamówienia są roboty budowlane obejmujące wykonanie czynności w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi;

6) (uchylony);

7) podmioty, z którymi zawarto umowę koncesji na roboty budowlane na podstawie ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. Nr 19, poz. 101, Nr 157, poz. 1241 i Nr 223, poz. 1778 oraz z 2010 r. Nr 106, poz. 675), w zakresie, w jakim udzielają zamówienia w celu
jej wykonania.

Umiejscowienie w systemie prawnym

Prawo cywilne

Aktualny stan prawny, przepisy wykonawcze

Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2004 nr 19 poz. 177 z późn. zm.)
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20040190177

Akty wykonawcze:

• Zarządzenie Nr 37 Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2008 r. zmieniające zarządzenie w sprawie nadania statutu Urzędowi Zamówień Publicznych (M.P. 2008 nr 31 poz. 275)
• Zarządzenie Nr 13 Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 lutego 2007 r. zmieniające zarządzenie w sprawie nadania statutu Urzędowi Zamówień Publicznych (M.P. 2007 nr 12 poz. 122)
• Zarządzenie Nr 110 Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 2004 r. w sprawie nadania statutu Urzędowi Zamówień Publicznych (M.P. 2004 nr 52 poz. 886)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 maja 2011 r. w sprawie innych niż cena obowiązkowych kryteriów oceny ofert w odniesieniu do niektórych rodzajów zamówień publicznych (Dz.U. 2011 nr 96 poz. 559)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 lutego 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2011 nr 42 poz. 217)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 października 2010 r. w sprawie protokołu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego (Dz.U. 2010 nr 223 poz. 1458)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonywania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2010 nr 72 poz. 464)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 marca 2010 r. w sprawie regulaminu postępowania przy rozpoznawaniu odwołań (Dz.U. 2010 nr 48 poz. 280)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz.U. 2010 nr 41 poz. 238)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 2010 r. w sprawie wzorów ogłoszeń zamieszczanych w Biuletynie Zamówień Publicznych (Dz.U. 2010 nr 12 poz. 69)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 stycznia 2010 r. w sprawie wykazu usług o charakterze priorytetowym i niepriorytetowym (Dz.U. 2010 nr 12 poz. 68)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2009 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz.U. 2009 nr 226 poz. 1817)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie średniego kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę przeliczania wartości zamówień publicznych (Dz.U. 2009 nr 224 poz. 1796)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich (Dz.U. 2009 nr 224 poz. 1795)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 września 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu informacji zawartych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach, jego wzoru oraz sposobu przekazywania (Dz.U. 2007 nr 175 poz. 1226)
• Rozporządzenie Prezesa Rady ministrów z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie wielokrotności kwoty bazowej stanowiącej podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego Prezesa, wiceprezesa oraz pozostałych członków Krajowej Izby Odwoławczej (Dz.U. 2007 nr 128 poz. 885)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 lipca 2007 r. w sprawie trybu przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego na członków Krajowej Izby Odwoławczej, sposobu powoływania komisji kwalifikacyjnej, a także szczegółowego zakresu postępowania kwalifikacyjnego (Dz.U. 2007 nr 120 poz. 820)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 sierpnia 2006 r. w sprawie zakresu informacji zawartych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach, jego wzoru oraz sposobu przekazywania (Dz.U. 2006 nr 155 poz. 1110)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 2006 r. w sprawie organów właściwych do występowania do Komisji Europejskiej z wnioskiem o stwierdzenie prowadzenia działalności na rynku konkurencyjnym, do którego dostęp nie jest ograniczony (Dz.U. 2006 nr 147 poz. 1063)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 kwietnia 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2005 nr 75 poz. 664)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2004 nr 202 poz. 2072)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz.U. 2004 nr 130 poz. 1389)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 marca 2004 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia przewodniczącego, wiceprzewodniczącego i pozostałych członków Rady Zamówień Publicznych (Dz.U. 2004 nr 49 poz. 470)

oraz:

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 213/2008 z dnia 28 listopada 2007 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2195/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) oraz dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące procedur udzielania zamówień publicznych w zakresie zmiany CPV

Opis hasła

Zakres podmiotowy ustawy Prawo zamówień publicznych to szeroki wachlarz różnych podmiotów. W związku z tym, że niniejszy opis ma odnieść się do pewnych typowych rozwiązań dla sektora kultury ograniczono się wyłącznie do obowiązku stosowania ustawy przez podmioty prywatne. W związku z tym niniejsze wyjaśnienie odnosi się do dwóch grup podmiotów:

• Podmiotów publicznych, w tym przede wszystkim gmin, które udzielają dotacji dla podmiotów prywatnych w obszarze kultury na realizację projektów miękkich (w tym przede wszystkim organizacje pozarządowe, kościoły), a także podmiotów zarządzających środkami europejskimi, udzielających dotacji np. na projekty inwestycyjne dla podmiotów prywatnych;
• Bezpośrednio do podmiotów prywatnych działających w obszarze kultury tj. przede wszystkim organizacji pozarządowych i kościołów, ale także innych podmiotów prywatnych korzystających ze środków publicznych.

Przesłanki stosowania PZP przez podmioty prywatne

Art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy stanowi, iż dla podmiotów, nie będących podmiotami o charakterze publicznych (określonych w pkt 1 i 2 art. 3 ust. 1) zachodzi konieczność stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych, jeżeli łącznie zachodzą następujące okoliczności:

a) ponad 50 % wartości udzielanego przez nie zamówienia jest finansowane ze środków publicznych lub przez podmioty, o których mowa w pkt 1–3a,
b) wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,
c) przedmiotem zamówienia są roboty budowlane obejmujące wykonanie czynności w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi.

Podmioty prywatne korzystając ze środków np. funduszy strukturalnych czy dotacji budżetowych przeważanie spełniają pierwszą z ww. okoliczności z uwagi na poziom dofinansowania wynoszący często powyżej 50%.
Należy jednak zwrócić uwagę, że ustawa mówi o łącznym spełnianiu trzech przesłanek. Zazwyczaj podmioty prywatne realizując różne inwestycje finansowane ze środków publicznych nie spełniają trzeciej z okoliczności tzn. przedmiotem zamówień powinny być roboty budowlane obejmujące wykonanie czynności w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną. Przesłanka ta spełniona jest również jeżeli zamówienie dotyczy usług związanych z takimi robotami.
W związku z powyższym nie ma konieczności badania drugiej przesłanki, gdyż zgodnie z cytowanym przepisem wymagane jest łączne spełnienie wszystkich trzech przesłanek.
Taka będzie zazwyczaj procedura spełnienia tych wymogów z ustawy. Oczywiście może zdarzyć się tak, że budując obiekt rekreacyjny finansowany ze środków publicznych podmiot prywatny będzie spełniał trzecią przesłankę, Należy wówczas ocenić wartość zamówienia (nie całości projektu, ale wyłącznie zamówienia). Te wartości to (zgodnie z rozporządzeniem wydanym na podstawie art. 11 ust. 8):

1) 4.845.000 euro dla robót budowlanych
2) 193.000 euro dla usług.

Należy zauważyć, że ustawodawca wprowadził bardzo wąsko obowiązek stosowania przepisów zamówień publicznych dla podmiotów prywatnych.
Ponadto należy dodać, iż dostawy oraz usługi nie związane z robotami budowlanymi nie wchodzą w zakres tego przepisu, a więc podmiot nie musi stosować ustawy.
Reasumując: zakres stosowania ustawy przez podmioty prywatne jest bardzo wąski. A zatem np. organizacje pozarządowe realizujące projekt nieinwestycyjny z obszaru kultury nie będą zobowiązane do stosowania ustawy. Podobnie dzieje się w przypadku projektów inwestycyjnych, jednakże w tym przypadku należy zawsze zbadać wartość oraz przedmiot danego zamówienia.
Tytułem uzupełnienia należy dodać, iż w przypadku otrzymania dofinansowania przez podmiot prywatny ze środków publicznych instytucja finansująca może uzależnić ich przyznanie od zastosowania przy ich wydatkowaniu zasad równego traktowania, uczciwej konkurencji i przejrzystości. A zatem w takich przypadkach konieczna jest uważna analiza umowy o dofinansowanie oraz wytycznych związanych z wydatkowaniem środków.

Rozwój zagadnienia w kraju (głównie od 89 roku)

Obowiązująca po roku 1989 ustawa o zamówieniach publicznych z dnia 10 czerwca 1994 r. (Dz. U> 1994 nr 76 poz. 344 z późn. zm.) w art. 4 ust. 2 wprowadzała zapis, iż „Do stosowania ustawy są obowiązane również inne podmioty niż wymienione w ust. 1 [inne niż podmioty publiczne – przypis autora], jeżeli ponad 50% wartości udzielanego przez nie zamówienia jest finansowane ze środków publicznych lub bezpośrednio przez podmioty wymienione w ust. 1.”
Tak więc wystarczało spełnienie jednego warunku, aby zaistniała konieczność stosowania ustawy przez podmioty prywatne. Na ogół warunek ten był spełniany przez podmioty prywatne, co zobowiązywało je do stosowania ustawy, a w konsekwencji niejednokrotnie przetargów.
Po wejściu w życie nowej ustawy Prawo zamówień publicznych w roku 2004 zapis co do zasady nie uległ zmianie. Zgodnie z art. 3 ust. pkt 5 w brzmieniu z roku 2004 ustawę stosują „inne, niż określone w pkt 1 i 2, podmioty [inne niż podmioty publiczne – przypis autora], jeżeli ponad 50% wartości udzielanego przez nie zamówienia jest finansowane ze środków publicznych lub przez podmioty, o których mowa w pkt 1-3”.
Dopiero ustawa z dnia 7 kwietnia 2006 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. 2006 nr 79, poz. 551) wprowadziła zapis w aktualnym brzmieniu.
Uzasadnienie zmian
Zmiany podyktowane były ułatwieniem prowadzonych postępowań przez podmioty prywatne. Ponadto zapis ustawy dotyczący zakresu przedmiotowego był znacznie szerszy niż odpowiednie zapisy dyrektywy. Stanowiło to nieuzasadnione utrudnienie dla podmiotów otrzymujących dotacje ze środków publicznych, co było szczególnie niepokojące w obliczu groźby niewykorzystania przez Polskę środków pochodzących z funduszy strukturalnych ze względu na tego rodzaju bariery. Dlatego zaproponowano nowe brzmienie art. 3 ust. 1 pkt 5, które szczegółowo wdraża art. 8 dyrektywy 2004/18/WE.

Instytucje/punkty informacyjne

Urząd Zamówień Publicznych
www.uzp.gov.pl

Bibliografia

Ustawa Prawo zamówień publicznych wraz z aktami wykonawczymi
Prawo zamówień publicznych – komentarz pod redakcją Tomasza Czajkowskiego

Autor

Monika Maziarka