Obywatele Kultury. Między eksplozją a hermetycznym zamknięciem

Date of publication: 27.10.2011
Średni czas czytania 3 minutes
print
O społecznym, politycznym i instytucjonalnym wymiarze „Paktu dla Kultury” i Ruchu Obywatele Kultury rozmawiali uczestnicy pierwszego w tym roku seminarium Kultura i Rozwój. Punktem wyjścia dyskusji były pytania o relacje, jakie w ramach działań związanych z realizacja Paktu zawiązują się pomiędzy władzą polityczną i ruchem społecznym, o to na ile trwała będzie mobilizacja i zaangażowanie wokół Obywateli. Niemniej istotnym pytaniem było pytanie o reprezentatywność samego Ruchu, w czyim imieniu występuje i czyje dobro ma na celu. W dyskusji moderowanej przez Edwina Bendyka udział wzięli Andrzej Celiński, Paweł Kuczyński i Agnieszka Rother.

Ciekawsze od prób definicji ruchu w terminach socjologicznych wydawała się refleksja nad nim w terminach struktury sieciowej i jego społecznej legitymizacji. Stanowiło to również próbę udzielenia pośredniej odpowiedzi na pytanie o potencjał i stopień reprezentatywności ruchu. Według Agnieszki Rothert z Wydziału Nauk Politycznych UW Ruch może być narażony z jednej strony na hierarchizację i centralizację lub, z drugiej, na hermetyzm wynikający z „tyrani braku struktury”. Innym zagrożeniem dla Ruchu jest problem niezinstytucjonalizowanej odpowiedzialności, co może w efekcie osłabiać jego działania i postulaty. O innym aspekcie aktywności Ruchu mówił Andrzej Celiński, zwracając uwagę na to, że ruch Obywateli pozostaje w pewnej sprzeczności z następującymi współcześnie procesami cywilizacyjnymi. Były minister kultury zwrócił przede wszystkim uwagę na to, że postulaty Ruchu stawiają na kolektywność i opiekę państwa, co nie daje się pogodzić ze współczesną tendencją do indywidualizacji i jednostkowości. Również polityka państwa, znajdująca wyraz w ustawie o dostępie do informacji publicznej, ani nowelizacja ustawy o prowadzeniu działalności kulturalnej nie sprzyja postulowanej przez Pakt współpracy sektora publicznego z ruchem obywatelskim.

Uczestnicy dyskusji uzgodnili, że póki co ruch działa na zasadzie eksplozji, która miała miejsce w centrum i powoli obejmuje coraz szersze połacie kraju. Obraz działań Obywateli, jaki jawił się w seminaryjnej dyskusji pozwala w nich upatrywać przede wszystkim obrońców szerokiego dostępu do kultury, zobowiązań państwa wobec obywateli, ruchu przeciwdziałającego wykluczeniu i marginalizacji kultury w sferze publicznej. Ruch Obywateli Kultury to w takim ujęciu ruch społecznego nacisku, który powinien dążyć do uspołecznienia procesów decyzyjnych w ramach demokratycznego państwa.