Śląski Teatr Tańca - Roman Arndt

Date of publication:
Średni czas czytania 9 minutes
print
Rozwój tańca i kultury ruchu, który rozpoczął się w latach 80. XX wieku był niczym innym jak syntezą istniejących wcześniej wielu różnych kierunków tańca. Choreografowie znacznie śmielej niż dotychczas zaczęli oddawać się poszukiwaniom nowych, indywidualnych środków wyrazu, ale nie zrywali programowych więzi z poprzednikami.
Rozwój tańca i kultury ruchu, który rozpoczął się w latach 80. XX wieku był niczym innym jak syntezą istniejących wcześniej wielu różnych kierunków tańca. Choreografowie znacznie śmielej niż dotychczas zaczęli oddawać się poszukiwaniom nowych, indywidualnych środków wyrazu, ale nie zrywali programowych więzi z poprzednikami. Rozwijające się dotąd we względnie dużej izolacji taniec ludowy, taniec klasyczny, taniec współczesny, teatr tańca przestały być całkowicie od siebie niezależne – zaczęły przenikać się wzajemnie. W konsekwencji postmodernistycznych i poststrukturalnych przemian dzisiejszy taniec nie daje się jednoznacznie podporządkowywać kategoriom historycznym. Jego istotą jest nieustający ruch, ciągła przemiana nie tylko formy, lecz także myślenia o tańcu. Widać to w twórczości współczesnych choreografów – nowoczesne, zmodernizowane postawy twórcze artyści demonstrują zarówno przez dobór metod, dobór środków, łamanie zasad i kształtowanie nowych, jak i przez strukturę swoich spektakli; często też decydują się na alternatywne miejsca prezentacji.
Historia i teraźniejszość Śląskiego Teatru Tańca (ŚTT) to wieczny ruch, reakcja na zjawiska i przemiany społeczne oraz wyprzedzanie potrzeb środowiska – czasami o lata, zanim ono samo będzie w stanie je zwerbalizować, jak np. utworzenie Polskiego Stowarzyszenia Tańca Współczesnego w 1993 roku (z powodu braku aktywności młodego środowiska Stowarzyszenie rozwiązane zostało w 2001 roku). Idea, struktura i formaty Międzynarodowej Konferencji Tańca Współczesnego i Festiwalu Sztuki Tanecznej, realizowane konsekwentnie od szesnastu lat, weszły do kalendarza wydarzeń europejskich festiwali działających na polu tańca. Śląski Teatr Tańca nie boi się prób wprowadzania nowych rozwiązań; stawia czoło zaskakującym, nieprzewidzianym sytuacjom i nie boi się oddźwięku na nie. Działalność Śląskiego Teatru Tańca pokazuje wiele przykładów konsekwentnej realizacji instytucjonalnej misji i związanej z nią wizji sztuki tańca i współczesnego społeczeństwa. Wizja artystyczna, ryzyko i wytrwałość to cechy założyciela ŚTT, Jacka Łumińskiego, jak również jego zespołu artystycznego i administracyjnego.
Od 1991 roku koncentracja na energii i dynamice ruchu w Śląskim Teatrze Tańca dała początek technice tańca, która jest rezultatem badań nad estetycznymi i formalnymi eksperymentami z ruchem oraz zagadnieniami jego wielowymiarowości. Jacek Łumiński poprzez ruch formułuje podstawy i wizje ludzkiej egzystencji. Obiektywne ludzkie bytowanie przekazuje nie przez budowanie narracyjnej opowieści ani też przez abstrakcyjną formę artystyczną, ale w ruchowych działaniach, które są efektem dekonstrukcji, fragmentacji i rekonstrukcji zachowań z częstym wykorzystaniem zabiegów intertekstualnych. W swoich pracach odnosi sie do tożsamości, która wyraża sie ruchem w procesie konstruowania formy spektaklu. Tożsamość nowego polskiego społeczeństwa ukryta jest w złożonej formie kompozycji choreograficznej, wielowątkowości; widać ją w zakłóconej równowadze pomiędzy symultanicznością a linearnością. Prace choreograficzne Łumińskiego dają szerokie pole do badania wewnętrznych struktur tańca i kompozycji. Przede wszystkim jego własne doświadczenia jako układ połączeń kulturowych, społecznych, obrazów ciała, symboli, gestów i ich znaczeń. Jacek Łumiński nie chce odkrywać na nowo tańca. Korzysta z doświadczeń poprzedników, odnosi się do klasyków polskiego tańca współczesnego i do osiągnięć światowego tańca. Jego mistrzami byli Conrad Drzewiecki i Anna Sokolow. Teatru uczył się m.in. od Antoniny Gordon Góreckiej, Jadwigi Marso i Jakuba Rotbauma. Łumiński odnajduje się w splocie różnych tradycji i kultur. W swojej twórczości i działalności na rzecz środowiska łączy różne taneczne, teatralne formy wyrazu i korzysta z multidyscyplinarności sztuki. Pomysł teatru z dalekosiężną misją, własnym stylem i techniką był i jest wynikiem analizy tradycji kultury rodzimej, np. folkloru polskiego, nawiązania do osiągnięć polskich tancerzy okresu międzywojennego. W Śląskim Teatrze Tańca swoje ostatnie dzieła stworzył Conrad Drzewiecki; tutaj powstały rekonstrukcje spektakli Poli Nireńskiej, jednej ze znaczących polskich tancerek doby międzywojennej. Śląski Teatr Tańca włączył do swojego repertuaru słynny spektakl „Dreams” Anny Sokolow; organizował warsztaty pod kierunkiem tej nieżyjącej już dziś artystki, należącej do drugiego – po prekursorach – pokolenia tancerzy modern w USA. Publiczność i tancerzy wprowadzał w zagadnienia międzynarodowych trendów tanecznych poprzez produkowanie spektakli Melissy Monteros (Kanada), Avi Kaisera (Belgia), Marka Haima, Risy Jaroslow (USA), Henrietty Horn (Niemcy), Paula Claydena (twórcy związanego z DV8) oraz dyskusje, warsztaty, seminaria. Żywa reakcja na przemiany kulturowe, naukowe, obyczajowe i społeczne w aktualnej rzeczywistości niesie ze sobą szereg projektów realizowanych w ŚTT, m.in. próbę podjęcia organizowania środowiska tanecznego poprzez programy edukacyjne dla tancerzy i nauczycieli tańca, krytyków tańca, organizatorów życia kulturalnego, menedżerów sztuki. Zapraszając do Bytomia przedstawicieli międzynarodowych instytucji rządowych i prywatnych, ŚTT dawał szansę nowemu pokoleniu na bezpośrednie uczestniczenie w dyskusjach o kształcie organizacyjnym tańca na narodowym i ponadnarodowym poziomie. Na zaproszenie ŚTT byli w Polsce, m.in.: Michail Baryshnikov, Ellen Stewart (założycielka słynnej nowojorskiej La Mamma), Margaret Wyshomirski (działająca na zlecenie prezydenta USA), Yoshiko Chuma (należąca do nowojorskiej postmodernistycznej awangardy), Anne Neumann (niemiecka lobbystka na rzecz tańca i twórczyni internationale tanzmesse), Madeline Ritter (pomysłodawczyni i dyrektor TanzPlan Deutschland) i wielu innych. Siedemnastoletnia historia ŚTT obfituje w wizyty nie tylko słynnych artystów i menedżerów, Śląski Teatr Tańca odwiedzali: Ultima Vez, Limon Dance Company, Random Dance, Jonathan Burrows, Cie Willi Dorner, Cie Philippe Saire, Cie Drift, the Kibbutz Contemporary Dance Company, Rina Shenfeld, Noemi Lapseson, Eiko & Koma, Robyn Orlin.
Wielopoziomowość działalności ŚTT można zaobserwować na corocznej Międzynarodowej Konferencji Tańca Współczesnego i Festiwalu Sztuki Tanecznej, jak również w programie prezentacji, organizacji konferencji, formie warsztatów i sympozjów, które odbywają się regularnie podczas całego roku. Łumiński i jego współpracownicy reagują świadomie na potrzeby nowych czasów, łącząc tradycję z teraźniejszością a integrację z eksperymentem.
Prawie każdy, kto dziś w polskim tańcu działa artystycznie i organizacyjnie zetknął się z działalnością Śląskiego Teatru Tańca. Większość uczyła się w ŚTT i do dziś czerpie z niego inspirację.