Niezwykle ważnym zjawiskiem w polskim piśmiennictwie lat 1989–2009 jest gruntowna przebudowa i rozbudowa rynku wydawniczego.
Do 1989 r. rynek ten dzielił się zasadniczo na trzy sektory: państwowe lub spółdzielcze wydawnictwa „oficjalne”, podlegające urzędowi cenzury; bezdebitowe wydawnictwa emigracyjne, kolportujące swoje publikacje na terenie kraju nielegalnie; oraz niezależne wydawnictwa „podziemne”, nie posiadające formalnej osobowości prawnej i zwalczane przez służbę bezpieczeństwa. Po zmianie ustroju doszło do szybkich i różnorodnych przemian na tym polu. Część wydawnictw państwowych sprywatyzowano, część zbankrutowała i przestała istnieć, część wyewoluowała w inne struktury o innych nazwach.
Z wydawnictw minionej epoki dwie czołowe warszawskie oficyny literackie – Państwowy Instytut Wydawniczy oraz Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik – zachowując poziom edytorski, znacznie podupadły ekonomicznie i, mimo rozmaitych zabiegów prawnych i restrukturyzujących, wciąż borykają się z różnorodnymi trudnościami i nie mogą odzyskać dawnej pozycji. Z kolei dwie oficyny krakowskie – Społeczny Instytut Wydawniczy Znak oraz Wydawnictwo Literackie – rozkwitły i rozwinęły swoją działalność na niespotykaną dotąd skalę, stając się potentatami branżowymi.
Jednak najważniejszym novum w tej dziedzinie jest powstanie kilkunastu zupełnie nowych wydawnictw, funkcjonujących na zasadzie spółek kapitałowych i opierających swoją działalność na normalnym rachunku ekonomicznym. Są to nieraz firmy niewielkie, niekiedy zaledwie kilkuosobowe, a jednocześnie bardzo prężne i wyraziste. Oto najważniejsze z nich:
– krakowskie Wydawnictwo a5, kierowane przez Krystynę i Ryszarda Krynickich, specjalizujące się w wydawaniu poezji;
– Wydawnictwo Czarne, kierowane przez Monikę Sznajderman, budujące konstelację współczesnej literatury środkowo wschodniej Europy;
– warszawskie Wydawnictwo Sic!, kierowane przez Elżbietę Czerwińską, specjalizujące się m.in. w przyswajaniu w polszczyźnie współczesnej eseistyki europejskiej;
– gdańskie wydawnictwo słowo/obraz terytoria, kierowane przez Stanisława Rośka, wydające wyrafinowane i niskonakładowe pozycje filozoficzno eseistyczne w wysmakowanej szacie graficznej;
– warszawskie wydawnictwo WAB, kierowane przez Beatę Stasińską, które stawia sobie za cel wykreowanie nowego kanonu współczesnej polskiej prozy; upowszechnia poza tym wciąż słabo obecny na polskim rynku gatunek biografii;
– szwajcarskie wydawnictwo Noir sur Blanc z siedzibą w Warszawie, kierowane przez Verę Michalski, popularyzujące współczesną prozę światową oraz specjalizujące się również w edycjach przekładów na francuski książek polskich autorów.