Raport Obserwatorium Kultury w Gdańsku: „Punkty styczne: między kulturą a praktyką (nie)uczestnictwa”

Date of publication: 26.02.2015
Średni czas czytania 6 minutes
print

Jakie są nowe formy uczestnictwa w kulturze? Czy instytucje kultury są wciąż potrzebne? Próbę konfrontacji z nową sytuacją społeczno-kulturową w Polsce podjęli badacze z Obserwatorium Kultury działającego przy Instytucie Kultury Miejskiej, Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Gdańskiego oraz Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową. 

Podsumowaniem raportu są wnioski i rekomendacje dla pola kultury, władz publicznych i badaczy. Z raportem można zapoznać się na stronie:www.repozytorium.ikm.gda.pl/punktystyczne. Projekt jest współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Jak piszą o założeniach projektu autorzy raportu: „Nie chodziło o kolejne badanie tego, czego chcą lub oczekują ci, którzy w takiej czy innej formie są uczestnikami życia kulturalnego. Istotniejsze było zadanie pytania: kim są ci, których „nie ma”? A więc ci, którzy nie korzystają, nie uczestniczą, czasami nawet nie konsumują? I co to właściwie znaczy? Jeśli ich „nie ma”,to dlaczego? Co robią w tym czasie, gdy nie uczestniczą? Czym w takim razie jest dla nich kultura? Jak ją definiują i jak postrzegają siebie w kontekście pytania o aktywność, praktykowanie czy też właśnie uczestniczenie w kulturze?”

Zespołowi badawczemu przyświecały dwa cele: poznawczy (naukowy) i praktyczny. Z jednej strony, dzięki podjętym badaniom jakościowym – wiemy więcej o uczestnictwie w kulturze w Polsce. Z drugiej strony, celem praktycznym badania było dostarczenie wiedzy i rekomendacji dla publicznych instytucji kultury, dzięki którym będą mogły zbliżyć się do świata uczestników.

Badanie, zrealizowane w latach 2013-2014, miało charakter jakościowy. Prowadzono je metodami: badania dzienniczkowe, etnograficzne studia przypadku, wywiady indywidualne pogłębione, zogniskowane wywiady grupowe. W pierwszym roku badanie realizowane było wyłącznie w Gdańsku, w drugim roku badania objęły również Kraków, Szczecin, Lublin i Wrocław.

– Cenne wydaje mi się w recenzowanych raporcie to, że jest on zapisem zmagań z tym nowym polem kultury, relacją z prób uprawiania badań opartych na założeniach eksponujących jego aktualne własności – napisał w recenzji raportu dr hab. Marek Krajewski, prof. Uniwersytetu Adama Mickiewicza.

Jedną z rekomendacji wynikającą z badań jest zbliżenie instytucji kultury i ich działań do uczestników kultury przez wyjście naprzeciw współczesnym wzorcom spędzania czasu wolnego. Warto by pamiętano przy tym o konieczności zachowania elastyczności i kontekstowości działań, tworzeniu oferty dedykowanej do konkretnych osób i środowisk czy grup, odpowiadającej na potrzeby rzeczywistych i potencjalnych uczestników kultury.

– Raport otwiera nową perspektywę i jednocześnie wskazuje jak wiele jest jeszcze do zrobienia, by ten nowo powstający świat (nie)uczestników został zrozumiany i przyjęty do świadomości przez wszystkie zainteresowane strony i aby wiedza ta miała swój pozytywny wpływ na polskie polityki kulturalne – napisał w komentarzu do badania Tomasz Rakowski z Uniwersytetu Warszawskiego.
Zadanie realizował interdyscyplinarny zespół badawczy, który tworzyli: Agata Bachórz, Karolina Ciechorska-Kulesza, Sławomir Czarnecki, Martyna Grabowska, Jakub Knera, Lesław Michałowski, Cezary Obracht-Prondzyński (kierownik merytoryczny), Krzysztof Stachura, Stanisław Szultka, Piotr Zbieranek. Projekt był realizowany w międzysektorowym partnerstwie przez: Instytut Kultury Miejskiej, Instytut Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Gdańskiego oraz Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.

Projekt badawczy „Punkty styczne: między kulturą a praktyką (nie)uczestnictwa” podejmuje wybrane wątki, zrealizowanego w roku 2012, badania „Poszerzenie pola kultury. Diagnoza potencjału sektora kultury w Gdańsku”. Dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Punkty styczne” doczekają się kontynuacji. W latach 2015-2016 realizowany będzie projekt „Kulturalna hierarchia. Nowe dystynkcje i powinności w kulturze a stratyfikacja społeczna”. Tym samym zespół gdańskich badaczy realizuje wieloletnie badania pola kultury, z akcentem na rekomendacje dla instytucji kultury oraz osób odpowiedzialnych za politykę kulturalną.

Publikacja „Punkty styczne: między kulturą a praktyką (nie)uczestnictwa” jest dostępna na stronie:www.repozytorium.ikm.gda.pl/punktystyczne, wydana zostanie również wersja drukowana raportu.

Treść raportu jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska (CC BY-SA 3.0 PL), creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/.
Dofinansowano z środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego