Wsparcie bibliotek oraz promocja czytelnictwa w ramach NPRCz 2.0 w 2022 roku

1. Ogólna informacja o NPRCz 2.0

Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0 (NPRCz 2.0) to wieloletni program rządowy na lata 2021–2025, w ramach którego środki w wysokości ponad miliarda złotych (60% – budżet państwa, 40% – wkład własny beneficjentów) zostaną przeznaczone na różne formy wsparcia i promocji czytelnictwa w Polsce. To największy i jeden z najważniejszych – z uwagi na skalę oddziaływania i budżet – programów wieloletnich Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego celem jest wsparcie, promocja i rozwój czytelnictwa w Polsce, kształtowanie postaw proczytelniczych, zwiększanie dostępu do wszelkich formatów książek, wzmacnianie kompetencji posługiwania się językiem ojczystym oraz roli bibliotek publicznych jako lokalnych ośrodków życia społecznego i centrów dostępu do kultury i wiedzy.  W skład NPRCz 2.0 wchodzą cztery priorytetowe obszary wsparcia, zarządzane przez  Bibliotekę Narodową, Instytut Książki, Narodowe Centrum Kultury oraz Ministerstwo Edukacji i Nauki. W ramach NPRCz 2.0 m. in. blisko pół miliarda złotych zł trafi na rynek wydawniczy (zakup nowości książkowych dla bibliotek), a kolejnych kilkaset milionów zostanie przeznaczonych na modernizację i budowę bibliotek.

2. Działania operatorów NPRCz 2.0 wspierające czytelnictwo i biblioteki w 2022 roku

1. Biblioteka Narodowa

Dofinansowuje zakup i zdalny dostęp do nowości wydawniczych, a także budowę ogólnokrajowej sieci bibliotecznej. W ramach dofinansowania udzielonego w 2022 r. w procedurze otwartych naborów prawie 2300 bibliotek otrzymało dofinansowanie w kwocie 28,5 mln zł.

2. Instytut Książki

W ramach procedury konkursowej, realizowanej przez Instytut Książki do 58 bibliotek w całej Polsce trafiła kwota ok. 93 mln zł, przeznaczona na modernizację, rozbudowę i budowę obiektów bibliotecznych.

3. Ministerstwo Edukacji i Nauki

Zakup książek do placówek wychowania przedszkolnego, bibliotek szkolnych i pedagogicznych realizowany jest za pośrednictwem Ministerstwa Edukacji i Nauki. W roku 2022 MEiN ze środków NPRCz 2.0 wsparło kwotą ok. 29.5 mln zł blisko 5500 bibliotek. Przyznane środki przeznaczono przede wszystkim na zakup nowych książek, ale także na wsparcie działań promujących czytelnictwo, w tym: zakup nagród książkowych dla dzieci biorących udział w akcjach czytelniczych, organizację spotkań autorskich, wystaw, konkursów oraz zakup sprzętu komputerowego, oprogramowania i czytników e-booków. 

4. Narodowe Centrum Kultury

W ramach konkursu dotacyjnego dla bibliotek BLISKO (Biblioteka / Lokalność / Inicjatywy / Społeczność / Kooperacja / Oddolność), za który odpowiada Narodowe Centrum Kultury, 46 bibliotek otrzymało dofinansowanie na łączną kwotę 5.500.000 zł. Te środki zostały przeznaczone na podnoszenie kompetencji pracowników bibliotek, budowanie i wzmacnianie lokalnych partnerstw na rzecz rozwoju czytelnictwa, realizację wraz z partnerami 2-6 projektów edukacyjno-animacyjnych rocznie promujących czytelnictwo oraz biblioteki jako lokalne centra dostępu do kultury i wiedzy.

3. Najważniejsze działania informacyjne i promocyjne na rzecz czytelnictwa w ramach NPRCz 2.0 realizowane przez Narodowe Centrum Kultury w 2022 r.

1. Grudzień

W dn. 17 – 26 grudnia w telewizji, radiu, internecie, a do końca roku na nośnikach elektronicznych w komunikacji miejskiej w 16 miastach wojewódzkich w Polsce trwała ogólnopolska społeczna kampania NPRCz 2.0 pod hasłem: Czy to czas, by razem czytać?

Animowany 15-sek. spot przypominał, że w trakcie przygotowań do Świąt warto skupić się przede wszystkim na wspólnym spędzaniu czasu, co jest możliwe dzięki książkom i czytaniu.  Spot był emitowany w ogólnopolskich stacjach telewizyjnych i radiowych oraz kanałach własnych NPRCz 2.0. w internecie. Do 31 grudnia można go było również zobaczyć w komunikacji miejskiej (autobusach, tramwajach) w 16 największych miastach Polski, a w Warszawie także na nośnikach w metrze oraz wybranych kolejach podmiejskich.

Koncepcja kreatywna świątecznej animacji, tak jak w poprzednich kampaniach NPRCz 2.0, oparta była na grze słownej z partykułą pytającą „CZY”, będącą logotypem NPRCz 2.0 oraz jednocześnie pierwszą sylabą wyrazu „czytanie”. 

Równolegle ze świąteczną kampanią społeczną prowadzone były różnorodne aktywności promocyjne NPRCz 2.0 w Internecie, realizowane z influencerami i liderami opinii w formie literackich i czytelniczych wyzwań pod hasłem #czytamznprcz2.0, w kanałach własnych NPRCz 2.0 oraz w mediach influencerów, w szczególności na Facebooku, Instagramie, TikToku i YouTube.

SOCIAL MEDIA:

1. Współpraca z Tomaszem Rożkiem z kanału „Nauka. To lubię” – jednym z najpopularniejszych twórców popularnonaukowych w internecie. Stworzyliśmy w ramach NPRCz 2.0 i tego kanału wspólny odcinek pt. „Obejrzyj, a nigdy nie przestaniesz czytać książek”, który przez pryzmat korzyści z czytania i wieku człowieka (czytanie a małe dziecko; czytanie a seniorzy) pokazuje naukową perspektywę tematu. Przez pierwsze 3 dni od premiery materiał znajdował się wśród najpopularniejszych filmów w swojej kategorii , a obecnie przekroczył liczbę 500 wyświetleń.
2. Współprace z influencerami z segmentów popularnonaukowego, lifestylowego i parentingowego, np. Marcin Gnat (52 Book Challenge), Ignacy Filip Zakrzewski (Słownik Warszawski), Aneta Korycińska (Baba od polskiego), Justyna Kozłowska (10 minut spokoju), Anna Dydzik (Nieperfekcyjna mama) – wyzwania promujące czytanie wśród dorosłych, rodzin, młodych osób (nagrania z lokalnych bibliotek, ukazujące ich postęp, szeroki dostęp do nowości, audiobooków, winyli, koncertów i tematycznych warsztatów; promocja czytania w okresie świątecznym jako chwila oddechu od codziennych obowiązków; wartości płynące ze wspólnego czytania z dziećmi)
3. Współprace z TikTokerami i Instagramerami – m.in. Anna Szlęzak (ania.szlezak), Żaneta Łojas (Shiianah), Emilia Szypuła (milky) i Jakub Glenc (jglenc)proponują w swoich kanałach różne formy wyzwań czytelniczych, opowiadają o adaptacjach filmowych z perspektywy książek, a także zachęcają do odwiedzania bibliotek. Wspólnie z młodymi twórcami, popularnymi wśród pokolenia Z, pokazujemy, że czytanie to wartościowa forma spędzania czasu wolnego, obok filmów, seriali czy gier.
4. W ostatnim czasie tworzymy też animacje promujące biblioteki: „Biblioteka – dużo więcej niż tylko książki”; „Biblioteka – nowoczesne centrum kultury”; „Biblioteka – przestrzeń inspirujących spotkań”. Będą to atrakcyjne wizualnie materiały do wykorzystania w promocji przez wszystkie biblioteki, nie tylko beneficjentów NPRCz 2.0, we własnych kanałach w mediach społecznościowych. Chcemy podkreślić w nich, że biblioteki to nie tylko książki, ale i nowe cyfrowe formaty oraz wpływ na lokalne społeczności.
5. W 2023 r. planujemy też uruchomienie profilu NPRCz 2.0 na TikToku.

PRASA:

1. Nawiązaliśmy współpracę z tygodnikiem poradnikowo-telewizyjnym, jednym z najpopularniejszych wśród seniorów – „Życie na gorąco” (tygodniowo ok. 250/300 tys. czytelników), gdzie opublikowany został artykuł pt. „Biblioteka miejscem, gdzie możesz aktywnie spędzić czas”.
2. W ostatnim tygodniu grudnia do druku w mediach regionalnych – 20 dziennikach z Grupy Polska Press (wraz z wydaniami internetowymi)trafił też tekst „Kto czyta książki, żyje podwójnie – Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 0”, podsumowujący działania w ramach NPRCz 2.0 prowadzone w 2022 r. (skala dofinansowań, ale i prowadzone aktywności społeczno-informacyjne).

Nowy cykl animacji "Mole Książkowe"

To krótkie, zabawne filmiki, z udziałem znanych polskich aktorów, muzyków, sportowców i youtuberów, którzy użyczyli głosów animowanym postaciom zachęcającym do czytania różne grupy wiekowe.  Świat moli książkowych został wykreowany w technice ‘cutout’, która daje duże możliwości zobrazowania humoru zawartego w scenariuszach oraz ma w sobie potencjał plastyczny, ważny przy projektowaniu postaci. Siłą scenariuszy jest humor dialogowy, a jego uzupełnieniem - zabawne projekty postaci i gra aktorska oparta na charakterystycznych głosach. Animacje z molami trafią również do internetu. Cała seria zadebiutuje w lutym w Internecie. Pilotażowo pierwsze cztery odcinki zostały wyemitowane 30 i 31 grudnia 2022 r. w TVP Kultura.

CYKL REPORTAŻY W TVP KULTURA „EUREKA BIBLIOTEKA”

10 grudnia w TVP Kultura ruszył nowy cykl telewizyjny pt. „Eureka Biblioteka!”  współprodukowany przez NCK i TVP Kultura. W 2022 r. zostały wyemitowane pilotażowo 3 odcinki. Cała seria 16 reportaży pojawi się na antenie w 2023 r. W reportażach prezentujemy nowoczesne biblioteki publiczne – beneficjentów NPRCz 2.0: ich ofertę kulturalno-edukacyjną, najciekawsze usługi i działania na rzecz społeczności lokalnej.

Pierwsze trzy odcinki zostały poświęcone Miejskiej Bibliotece Publicznej w Czechowicach-Dziedzicach, Miejskiej Bibliotece Publicznej w Tarnogrodzie oraz Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Stanisława Grochowiaka w Lesznie.

Cykl reportaży prezentuje biblioteki, które oferują znacznie więcej niż tylko książki. Są to nowoczesne centra edukacyjno-kulturalne, które zapewniają dostęp do nowości wydawniczych oraz mediatek z audiobookami, winylami, a nawet grami edukacyjnymi. Prawdziwe „trzecie miejsca”, integrujące i aktywizujące lokalne społeczności poprzez warsztaty, wystawy, a nawet własne koncerty i muzea.

„Eureka Biblioteka!” to również opowieść o tym, że współczesne biblioteki są dostępne dla każdego, bez względu na wiek czy status materialny. Placówki te nie zapominają o potrzebach osób starszych oraz niewidomych i słabowidzących, zapewniając audiobooki i książki z dużą czcionką, ułatwiające czytanie. W zasobach bibliotek coraz częściej znajdują się gry edukacyjne, a nawet konsole do gier dla młodszych czytelników, organizowane są również tematyczne warsztaty czy lekcje biblioteczne, nawiązujące nie tylko do ulubionych bohaterów oraz innych motywów literackich, lecz także programowania czy wiedzy o kosmosie. Zgodnie z duchem czasu nowoczesne biblioteki dysponują całodobowymi wrzutniami do zwrotu książek oraz książkomatami do wypożyczania.

2. CZYTANIE NA TRAWIE

11 czerwca 2022 r. w parku przed pałacem Królikarnia w Warszawie odbyło się wydarzenie plenerowe „Czytanie na trawie” oraz mapping 3D na ścianach pałacu.

Ambasadorzy programu (Antek Smykiewicz, Ewa Gawryluk, Kazik Mazur, Katarzyna Majgier, Barbara Supeł, Buslav oraz Wojtek Urbański z zespołu Rysy) czytali książki, można było wziąć udział w literackiej grze terenowej "Zaczytany ogród", podczas której uczestnicy odkrywali, co się dzieje w mózgu podczas czytania i dowiedzieli się, dlaczego czytanie jest niezwykle efektywnym treningiem dla ludzkiego umysłu. Można było również zagrać w bule i skorzystać z dwóch specjalnie przygotowanych stref: wymiany książek oraz relaksu i dobrej lektury. Biletem wstępu na wydarzenie była dowolna książka, którą trzeba było zabrać ze sobą. Na stoisku NPRCz 2.0 można było  ją wymienić na inną, a także dowiedzieć się o działaniach realizowanych w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0.  Wieczorem odbył się niezwykły spektakl dźwięku i światła - mapping 3D na ścianie pałacu Królikarnia. Do realizacji pokazu wykorzystano najnowocześniejszą technologię videomappingu 3D, dzięki której trójwymiarowy obraz wpisał się w architekturę budynku muzeum i otaczającej go przestrzeni parku. Uczestnicy odbyli wirtualną podróż z Xawerym i jego przyjacielem Molem Książkowym, którzy opowiadali o korzyściach z czytania.Partnerem wydarzenia była Królikarnia – Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie.

24 września 2022 r.  – kolejna edycja „Czytania na trawie” - w Ogrodzie BUW w Warszawie

Uczestnicy wydarzenia mogli wziąć udział w grze terenowej, posłuchać barwnych opowieści, a także wymienić książkę. Dla dzieci przygotowane były bajkowe warsztaty, poprowadzone przez Muzeum Bajek, Baśni i Opowieści. Dodatkowo była okazja do zrobienia sobie zdjęcia w fotobudce oraz do zagrania w boule. Gościem specjalnym wydarzenia była znana i lubiana aktorka Katarzyna Zielińska. Podobnie jak w poprzedniej edycji, osoby biorące udział w wydarzeniu mogły też skorzystać z dwóch specjalnie przygotowanych stref: wymiany książek oraz relaksu i dobrej lektury. By wziąć udział w „Czytaniu na trawie”, wystarczyło zabrać ze sobą książkę – „bilet” wstępu do Ogrodu BUW. Na stoisku NPRCz 2.0 można było dowiedzieć się więcej o działaniach realizowanych w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0.

Organizatorami wydarzenia byli: Narodowe Centrum Kultury, Biblioteka Narodowa, Instytut Książki, Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a partnerem spotkania – Uniwersytet Warszawski i Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie.

3. Jesienna kampania społeczno-informacyjna w mediach

19 września – 20 października 2022 r. – została wyemitowana ogólnopolska kampania społeczno-informacyjna NPRCz 2.0. w stacjach radiowych i telewizyjnych, a w internecie trwająca do końca roku.  

Przez miesiąc w telewizji i radiu były emitowane dwa 30-sekundowe spoty, adresowane do dzieci, młodzieży i rodziców oraz do seniorów. Kampania przypominała o tym, że warto czytać – w każdym wieku, miejscu i czasie. Jej celem było zbudowanie przekonania, że książki są dobrymi towarzyszami naszej codzienności, a czytanie – wartością samą w sobie, bowiem pobudza wyobraźnię, poprawia pamięć, uczy krytycznego myślenia i komunikowania się z innymi. Czytanie to szansa, żeby być na bieżąco, integrować się, rozwijać relacje z rodziną i przyjaciółmi. To także dobry relaks. „Nieważne gdzie czytasz, ile, kiedy, ani dlaczego” – przekonywali bohaterowie spotów. Kampania medialna miała również za zadanie budowanie rozpoznawalności marki NPRCz 2.0.

Koncepcja komunikacji oraz logotyp Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 zostały zbudowane na skojarzeniach z książką oraz partykułą pytającą „CZY”, która jednocześnie jest pierwszą sylabą wyrazu „czytanie” i zachęca do czytelniczej zabawy. Wszystkie premierowe spoty NPRCz 2.0 są dostępne na oficjalnym kanale NPRCz 2.0 w serwisie YouTube.

4. Akcja ambientowa podczas Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni 12 – 17 września

NCK zorganizowało strefę NPRCz 2.0 na Placu Grunwaldzkim, gdzie w przerwie od filmów  można było usiąść na specjalnie przygotowanych leżakach i poczytać książkę Akcja ambientowa odbywała się przez cały czas trwania Festiwalu. Uświadamiała, że czytanie to także atrakcyjna forma spędzania czasu wolnego, która wpływa na nasz rozwój lub po prostu - pozwala odpocząć. 

5. Serwis internetowy NPRCz 2.0 – inspiracja i źródło wiedzy

NPRCz 2.0 zapewnia również wsparcie dla edukatorów, w tym dla nauczycieli i bibliotekarzy, którzy
w swojej codziennej pracy promują czytelnictwo wśród dzieci i młodzieży. Na stronie internetowej NPRCz 2.0 znaleźć można materiały ilustracyjne do bezpłatnego pobrania: https://nprcz.pl/dla-rodzicow-i-nauczycieli/. Wśród nich znajdują się m.in. grafiki z popularnymi postaciami literackimi oraz ilustracje, których „głównymi bohaterami” są książki. Do bazy dołączono także kolorowanki dla najmłodszych, dopiero zaczynających swoją czytelniczą przygodę. Materiały można wykorzystać w trakcie lekcji, zajęć dodatkowych, jak i spotkań w bibliotece. W bazie materiałów NPRCz 2.0 do pobrania są też poradniki dla rodziców, które mogą stanowić źródło inspiracji, jak zachęcić dziecko do czytania książek. W 2023 roku w bazie NPRCz 2.0 znajdą się pomoce interaktywne, np. „niekalendarz” z wyzwaniami książkowymi na każdy miesiąc do systematycznego uzupełnienia przez uczniów i edukatorów, a także czytelnicza gra online.