Andrzej Pągowski wraca w tej serii do estetyki swoich malarskich prac z lat 80., posługując się ręcznym liternictwem i nawiązując do stylistyki epoki, z której pochodzą filmy. W swoich plakatach sięga m.in. po liternictwo z oryginalnych czołówek filmowych i konwencje graficzne plakatów propagandowych, co nadaje projektowi spójny i nostalgiczny charakter.

Wystawa „Has na nowo” to wydarzenie towarzyszące 29. Międzynarodowemu Biennale Plakatu w Warszawie. Jej organizatorami są Narodowe Centrum Kultury i Muzeum Łazienki Królewskie. Partnerem merytorycznym projektu jest Narodowe Centrum Kultury Filmowej. Ekspozycja dostępna będzie także w wersji angielskiej.

Zapraszamy do wspólnej podróży przez filmowe uniwersum Wojciecha Jerzego Hasa – oczami Andrzeja Pągowskiego.

Kiedy w 1984 roku robiłem plakat do filmu Pismak Wojciecha Jerzego Hasa (za który we wrześniu tego roku otrzymałem nagrodę Najlepszy plakat Warszawy), a cztery lata później, w 1988, dwa plakaty do filmu Niezwykła podróż Baltazara Kobera nie miałem pojęcia, że po 40 latach znowu zagłębię się w jego twórczość, realizując kolejny już projekt Na nowo. Jest to czwarty z tej serii, po Kieślowskim, Wajdzie i Morgensternie. Projekt Has na nowo powstał z inspiracji Dyrektora NCKF w Łodzi Rafała Syski i Pani Marszałek Senatu Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, gdy Senat ogłosił rok 2025 rokiem Wojciecha Jerzego Hasa.

Filmografia Hasa to 25 filmów, w tym 10 krótkometrażowych. Projekt Has na nowo zawiera plakaty do wszystkich tych filmów, od króciutkiej etiudy Harmonia po ostatni film fabularny Niezwykła podróż Baltazara Kobera oraz plakat do najbardziej głośnej realizacji, która niestety nie została sfinalizowana, czyli do filmu Osioł grający na lirze. W plakatach do pierwszych filmów krótkometrażowych postanowiłem wykorzystać bardzo ciekawe liternictwo z czołówek tych filmów. Natomiast w dokumentach utrzymanych w typowo socjalistycznej poetyce jak Pierwszy plon czy Harcerze na zlocie wykorzystałem charakterystyczną dla tamtych czasów stylistykę plakatów propagandowych. Projekt Has na nowo różni się plastycznie od poprzednich serii, które mówiły bardziej współczesnym językiem, zarówno w formie graficznej jak i typograficznej. Tym razem postanowiłem wrócić do korzeni, do czasów moich malarskich prac z ręcznym liternictwem, typową moją „pisanką”. Przy niektórych plakatach pracowałem z graficzką Magdaleną Błażków.

Pracując nad tym projektem odkryłem na nowo twórczość Hasa. Odkurzyłem i zachwyciłem się nią, podróżując po niesamowicie bogatym w symbole, jednorodnym plastycznie i świetnie pokazanym filmowo świecie. Serię filmów fabularnych reżyser rozpoczął w 1958 roku filmem Pętla z genialnymi rolami Gustawa Holoubka i Tadeusza Fijewskiego, dzięki filmowi na nowo odkryłem znacznie tytułowego słowa. Wzruszyła mnie Barbara Krafftówna grająca ze Zbyszkiem Cybulskim w filmie Jak być kochaną. Poraziła mnie potęga realizacyjna i plastyczna oraz genialne aktorstwo w monumentalnym filmie Lalka. Ponownie zmierzyłem się z Pismakiem i uległem całkowitemu zauroczeniu Sanatorium pod klepsydrą. Wisienką na torcie było zostawienie sobie na koniec kultowego Rękopisu znalezionego w Saragossie. Tą pracą postanowiłem oddać hołd mojemu przyjacielowi, wspaniałemu grafikowi Franciszkowi Starowieyskiemu, który zaprojektował rewelacyjny plakat do Sanatorium pod klepsydrą. Natomiast w plakacie do dokumentu Nasz zespół wróciłem do czasów studiowania u mojego profesora Waldemara Świerzego, który przekonał mnie, że plamą i kreską można oddać muzykę i taniec, a o tym także jest ten film. Odkryciem było też aktorstwo Gustawa Holoubka, który od debiutu w Pętli, grał w prawie wszystkich filmach Hasa. I na koniec Osioł grający na lirze, film pechowy, którego produkcja zapowiadała się rewelacyjnie, a który ostatecznie nie został zrealizowany. Nie mogąc obejrzeć filmu czytałem wszystkie możliwe jego opisy, fragmenty scenariusza i rozmowy z ludźmi, którzy przy nim pracowali. Stanowiące symbol rozpadającego się ludzkiego świata twarze oblubieńców ułożyłem z kamieni na plaży podczas pobytu na Teneryfie.

Projekt Has na nowo, jak już wspomniałem, jest inny, bardziej malarski, niż moje poprzednie projekty, bo taki był świat filmowy kreowany przez Hasa, który studiował w krakowskiej ASP. Współtwórcami tego świata byli niewątpliwie scenografowie, Jerzy i Lidia Skarżyńscy, kompozytorzy Krzysztof Penderecki i Jerzy Maksymiuk i na pewno operatorzy, w tym Mieczysław Jahoda. Mam nadzieję, że podróż dzięki plakatom stworzonym po latach na nowo skłoni Państwa, tak jak mnie, do ponownego, a może pierwszego spotkania z tymi wybitnymi filmami.

Chciałbym podziękować wszystkim osobom i instytucjom, bez których ten projekt by nie powstał. Wiele z nich wspierało mnie w poprzednich projektach i dlatego z pełnym przekonaniem nazywam ich Partnerami.

Dziękuję
Andrzej Pągowski