Samorządność i demokrację lokalną zalicza się do najważniejszych atrybutów społeczeństwa obywatelskiego, ale podstawą kształtowania się lokalnej wspólnoty obywatelskiej jest podmiotowość danej zbiorowości terytorialnej. Jej zakres wyznaczają dyspozycje psychospołeczne mieszkańców, w szczególności lokalnych liderów. Mając to na uwadze, przedstawiony zostanie fragment „zbiorowej fotografii”, której autorami są lokalni liderzy i mieszkańcy. Obraz rzeczywistości osiedlowej widziany oczami lokalnych liderów z pewnością nie jest pełny, ale wiele jednak mówi o możliwościach i zagrożeniach rozwoju lokalnego, który powinien być analitycznie postrzegany przez organy decydenckie.