Problemem ogólnym, na który odpowiedzieć powinna ewaluacja realizowana w ramach programu Bardzo Młoda Kultura, jest dostarczenie wiedzy umożliwiającej osiągnięcie wyraźnego progresu w zakresie stopnia realizacji założonych w programie celów. Dodatkowym zagadnieniem z perspektywy metodologii badań społeczno-ekonomicznych nazywanych ewaluacją jest stworzenie standardu procedury badawczej – trafnej i rzetelnej analizy repozytoriów danych, i dostarczenie wymaganych, celowych i należycie zgromadzonych informacji. Program Bardzo Młoda Kultura, przez swoją cykliczność, stworzył wiele okazji, aby z większą uwagą i zaangażowaniem spojrzeć na stan konceptualizacji, sposoby uprawiania oraz wyzwania, jakie stoją przed badaniami i studiami w dziedzinie ewaluacji interwencji z obszaru kultury. Wydaje się, że wiodącą ideą ewaluacji w kulturze oraz sensu stricto polityce kulturalnej jest kontynuacja postrzegania procesu ewaluacyjnego w perspektywie refleksyjności i podmiotowości podejmowanych działań, stąd autoewaluacja programu na poziomie wojewódzkim.

Szeroko rozumiane badania ewaluacyjne o różnym stopniu trwałości, zinstytucjonalizowaniu i zaawansowaniu profesjonalnym są podejmowane w obszarze kultury, wywołując nierzadko u zwolenników, krytyków i obserwatorów krańcowo różne emocje. W przypadku interwencji w kulturze rola ewaluacji wydaje się być coraz bardziej znacząca, z co najmniej kilku powodów: przygotowania odpowiedniego programu interwencji, którego skuteczność i efektywność zależy od wielu czynników, co wymaga wiedzy na temat wieloaspektowej i złożonej procedury badań ewaluacyjnych; prowadzenie autoewaluacji pozwala na przyjęcie postawy refleksyjnej wobec dotychczas podejmowanych działań. Taka sytuacja sprawia, że instytucje realizujące interwencje stają się „organizacjami uczącymi się”, w których przemiany nie są efektem przeprowadzonych raz na jakiś czas reorganizacji, nie są wymuszone przez zmiany legislacyjne i redefinicje źródeł finansowania, popełnione błędy lub zakończone kontrole i audyty, natomiast autoewaluacja jest integralnym elementem funkcjonowania owych instytucji lub zespołów projektowych. Zasadniczym celem ewaluacji jest podnoszenie jakości, spójności i skuteczności realizowanych działań, w tym również podejmowanych w obszarze kultury. Rola ewaluacji w programie Bardzo Młoda Kultura wynika z generalnego założenia, iż nie wszystkie działania sektora publicznego, choć często prowadzone w warunkach rynkowych, mogą być ewaluowane wyłącznie z perspektywy osiągniętego zysku ekonomicznego. W przypadku ewaluacji w kulturze działania efektywne ekonomicznie (w ujęciu bezwzględnym), czyli takie, dla których wartość skwantyfikowanych i wycenionych korzyści dla objętej nimi populacji przekracza wartość nakładów na realizację i późniejsze utrzymanie w fazie operacyjnej (w całym przewidywanym okresie realizowanych działań), są problematyczne w zakresie oszacowania. W ujęciu względnym działania efektywne ekonomicznie w kulturze, to znaczy takie, które zaspokajają potrzeby uczestnictwa w kulturze w wystarczającym stopniu, czyli najniższym kosztem spośród wszystkich możliwych wariantów działań, także stanowią wyzwanie metodologiczne i analityczne. Zaproponowane przez Narodowe Centrum Kultury minimum
metodologiczne wraz z wiązką trzech kryteriów ewaluacyjnych dostarcza praktycznych rozwiązań w badaniach ewaluacyjnych, których założenia implikuje koncepcja ewaluacji wspieranej teorią (EWT, ang. theory-based evaluation).

Przejdź do raportu