Zgoda jest wieloznaczna

Recenzja Łukasza Maciejewskiego

Nie miałbym nic przeciwko temu, żeby tak właśnie miało wyglądać kino historyczne w Polsce. Tyle tylko, że zrobić film tak udany jak „Zgoda”, nie jest prostą sprawą. Maciej Sobieszczański, bazując na bardzo dobrym scenariuszu cenionej pisarki Małgorzaty Sobieszczańskiej, powraca do czasów powojennych. Tytuł jest wieloznaczny.

W dojrzałym debiucie Sobieszczańskiego chodzi o zgodę pisaną małą literą: w tym samym stopniu zgodę na los, co zgodę na bunt, ale także o Zgodę jako miejsce. „Zgoda” to bowiem nazwa obozu koncentracyjnego w Świętochłowicach na Śląsku, gdzie w czasie okupacji znajdował się obóz posiłkowy KL Auschwitz Birkenau. W 1945 roku komuniści założyli tam obóz dla wrogów Polski, nade wszystko dla Niemców i polskich kolaborantów. Tam właśnie rozgrywa się akcja filmu.

„Zaraz po wojnie” to tytuł pamiętnego tomu korespondencji Czesława Miłosza z lat powojennych. Z lektury tamtej książki zapamiętałem obraz jednej wielkiej kakofonii myśli, namiętności i pragnień. Z jednej strony zwyciężyliśmy, Polska była wolna, z drugiej zaś – ponownie zniewolona, tyle że przez innego okupanta... Wdzięczność za przeżycie łączyła się z rządzą życia, przetrwania, i jeszcze z kłopotem rozróżnienia, co jest dobre, a co złe, która postawa jeszcze obowiązuje, a jakiej trzeba się wyprzeć.

Sobieszczański diagnozuje ten paradoksalny stan zawieszenia, ubierając go w konwencję nietuzinkowego melodramatu, czy raczej miłosnego trójkąta rozpaczy, tym bardziej przejmującego, że z udziałem wyłącznie młodych ludzi. Żeby ów zabieg mógł się powieść, reżyser nie mógł się pomylić w doborze aktorów. To również się udało. Cała trójka jest dobra, ale objawieniem „Zgody” jest dla mnie kreacja Juliana Świeżewskiego w roli Franka, chłopaka dla którego odbicie ukochanej stanowi priorytet, nawet jeżeli trzeba wyprzeć się siebie. Trudna miłość, trudne decyzje, zjawiskowa kreacja.

Łukasz Maciejewski

Reżyseria: Maciej Sobieszczański

Scenariusz: Małgorzata Sobieszczańska

Dystrybutor: Kino Świat

Obsada: Jakub Gierszał, Zofia Wichłacz, Julian Świeżewski, Wojciech Zieliński, Danuta Stenka, Jacek Braciak