O festiwalu

Muzyka, która mimo ulotności zostawia w pamięci trwały ślad – taka będzie siódma edycja Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie. Tym razem hasłem przewodnim są „Poświaty i powidoki” – metafora subtelnych iluzji i utrwalonych wrażeń, które zostają w nas na długo po tym, jak zgaśnie światło i wybrzmi ostatni dźwięk. Tegoroczne Eufonie to podróż w stronę przełomu wieków, narodzin nowoczesności i końca wielkich – także muzycznych – narracji. Od klasycznych arcydzieł po nowoczesne reinterpretacje, od sacrum i medytacji po groteskę i taniec, od muzyki tradycyjnej po eksperyment, a wspólnym mianownikiem dla tej mozaiki stylów i gatunków jest podobieństwo, pokrewieństwo, bliskość i wspólnota.

Eufonie to festiwal, który od siedmiu lat prowokuje do rewizji schematów słuchania, przełamuje stereotypy i otwiera nowe ścieżki kulturowego dialogu między sąsiadami. Każda edycja to wzajemne przenikanie tradycji i współczesności, a także wspólnota korzeni i kontekstów, realizująca się w różnorodności stylów i idiomów. To artystyczna opowieść zakorzeniona w ideach wspólnoty i pamięci, która w 2025 roku szczególnie akcentuje wrażeniowość i zmysłowość.

Eufonie 2025 wpisują się w ważne rocznice i jubileusze. Festiwal oddaje hołd Arvo Pärtowi w roku jego 90. urodzin, przypomina twórczość brata Grażyny Bacewicz – Vytautasa Bacevičiusa w 120-lecie urodzin, a także honoruje wielkiego mistrza muzyki rumuńskiej, Georges’a Enescu w 70. rocznicę śmierci kompozytora. Uroczyste koncerty w Krakowie i Warszawie z udziałem ministra kultury Rumunii będą jednocześnie zwieńczeniem Sezonu Kulturalnego Rumunia-Polska, który obecnie obchodzimy. Do tego Rok Mikolajusa Konstantinasa Čiurlionisa, litewskiego kompozytora i malarza wychowanego w kręgu kultury i języka polskiego, dzięki ścisłej współpracy NCK z partnerami z Wilna podkreśli splot muzyki i sztuk plastycznych zamknięty w atmosferze poświat i powidoków.

Festiwal otworzy wyjątkowy koncert Olgi Pasiecznik i Equilibrium String Quartet, którzy sięgną po mniej oczywisty polski repertuar wczesnoromantyczny, śpiewając pieśni Chopina, kojarzonego głównie z muzyką fortepianową, i grając utwory kameralne kompozytorów znanych przede wszystkim z opery i muzyki wokalnej: Stanisława Moniuszki, Józefa Elsnera, Franciszka Lessla, Karola Kurpińskiego. Chopinowska ścieżka na Eufoniach to także cykl recitali stypendystów programu Młoda Polska – młodych pianistów, którzy choć na początku kariery, już mogą pochwalić się licznymi osiągnięciami.

Czy muzyka jest sztuką czystego brzmienia, czy też narzędziem do opowiadania historii? Na to pytanie odpowiedzą Julian Rachlin, Sinfonia Varsovia i Radosław Szulc podczas koncertu „Przeżycia: Mendelssohn / Mahler" w ramach festiwalu Eufonie. Wieczór w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej będzie zestawieniem dwóch przeciwstawnych wizji muzyki instrumentalnej XIX wieku – od klasycznej elegancji Mendelssohna po programową narrację Mahlera. W pierwszej części usłyszymy Koncert skrzypcowy e-moll op. 64 Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego w wykonaniu znakomitego skrzypka Juliana Rachlina. To dzieło, w którym wyrafinowanie brzmieniowe i śpiewność melodii osiągają niezrównany poziom, pozostaje jednym z najpiękniejszych przykładów romantycznej muzyki skrzypcowej. Po przerwie orkiestra zaprezentuje monumentalną I Symfonię D-dur (Tytan) Gustava Mahlera – dzieło programowe opowiadające o młodym bohaterze mierzącym się z przeciwnościami losu.

7. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej „Eufonie” kładzie nacisk na budowanie ponadnarodowej sieci instytucji partnerskich, współpracę międzynarodową w obszarze kultury i wzajemną promocję bliskich, choć z różnych powodów słabo sobie znanych kultur geograficznych sąsiadów. Wyrazem tej wspólnoty będzie udział wybitnych zespołów symfonicznych – z Chorwacji (Orkiestra Chorwackiego Radia i Telewizji w Zagrzebiu) i Polski (Sinfonia Varsovia, a także zespoły orkiestrowe polskich filharmonii). Cały program Festiwalu jest także wyrazem ścisłej współpracy Narodowego Centrum Kultury z instytucjami nie tylko z Warszawy (Teatr Wielki – Opera Narodowa, Filharmonia Narodowa), ale także innych miast Polski (krakowski MOCAK, Centrum Kultury Japońskiej Manggha, Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Filharmonia w Olsztynie), jak i zagranicy (The Romanian Aetheneum w Bukareszcie). Idea festiwalu w drodze, która realizuje się w budowaniu sieci partnerstw i dialogu instytucjonalnego, widoczna jest także na poziomie współpracy z festiwalami muzycznymi. Eufonie w tegorocznej odsłonie to pierwsza tak silna sieć powiązań między NCK a innymi polskimi festiwalami muzycznymi, jak krakowskie Sacrum Profanum czy katowickie Ars Cameralis. W ten sposób Eufonie zagoszczą w 9 miastach w Polsce (Warszawa, Kraków, Katowice, Gdańsk, Łódź, Olsztyn, Opole, Lusławice, Dębica) oraz w stolicy Rumunii, Bukareszcie. Poprzez zaangażowanie zespołów artystycznych z zagranicy, Polskę odwiedzą natomiast artyści z Chorwacji, Słowacji, Czech, Węgier, Rumunii i Macedonii.

Na festiwalu nie zabraknie dzieł sakralnych i tych o charakterze kontemplacyjnym. Monumentalna „Pasja według św. Łukasza” Krzysztofa Pendereckiego to dzieło, które stało się symbolem polskiej muzyki XX wieku, a jego przesłanie pokoju i duchowej odnowy wybrzmi dziś szczególnie mocno. Dzieło wykonane zostanie w Warszawie, a także dwóch szczególnie ważnych dla Krzysztofa Pendereckiego miejscach – Lusławicach i jego rodzinnej Dębicy. Kontrapunktem dla monumentalnej „Pasji” Pendereckiego jest „Pasja” chorwackiego kompozytora, Berislava Šipuša. Ten dialog współczesnych spojrzeń na duchowość, w przededniu 80. rocznicy prawykonania dzieła Pendereckiego, stanowi wyjątkowe dopełnienie programu. W programie tegorocznych Eufonii znajdzie się również muzyka znanego na całym świecie estońskiego twórcy, Arvo Pärta, którego „Dona nobis pacem” i „Fratres” zabrzmią obok utworów mniej znanych w Polsce kompozytorów bałkańskich: Vladana Paraća (Serbia) i Berislava Šipuša (Chorwacja).

Eufonie 2025 to także przestrzeń dla żywej tradycji, jak projekt pianisty Simona Trpčeskiego pt. „Makedonissimo” – wielobarwna podróż do serca macedońskich pieśni i tańców w aranżacjach Pande Shahova. Cykl „Pletenki” splata melodie miłosne, rytuały i obrzędy, tworząc muzykę, która pulsuje energią wspólnoty i przypomina, że tradycja żyje dzięki opowieściom.

Mocnym akcentem w programie festiwalu jest także program skierowany do młodych odbiorców (Małe Eufonie), jak koncerty chopinowskie i warsztaty dziennikarstwa muzycznego oraz koncerty z cyklu Alterfonie, adresowane do miłośników brzmień klubowych, elektronicznych i jazzu. W ramach Alterfonii zespół Polski Piach – Patryk Zakrocki, Piotr Mełech i Piotr Domagalski – przedstawi kultową postać polskiej animacji w zupełnie nowym, muzycznym świetle. „Reksio” Zenona Kowalowskiego zabrzmi w bluesowo-improwizowanej odsłonie, udowadniając, że dziecięce wspomnienia mogą stać się powidokiem sztuki najwyższej próby. Krajobrazy muzyczne pojawią się także w nowoczesnej odsłonie – Stefan Wesołowski zaprezentuje swój projekt „Song of the Night Mists” – połączenie klasycznych instrumentów z elektroniką i nagraniami terenowymi. To pejzaż dźwiękowy inspirowany naturą, pełen mgieł, szmerów i lawin, w którym ambient spotyka barokowe organy i współczesną wrażliwość.

Tegoroczna edycja Festiwalu Eufonie to więcej niż koncerty – to wielogłosowa podróż rozpisana na 10 miast w Polsce i zagranicą. To opowieść: o pokrewieństwach i wspólnych źródłach, znanym i nieznanym, duchowości i ciszy, tradycji i nowoczesności. Wystąpią wybitni artyści – soliści, orkiestry i chóry z Polski i Europy – tworząc wspólnie unikatową panoramę muzyki naszego regionu. Tegoroczne Eufonie to festiwal, który prosi, by zanurzyć się dwa razy: w dźwięku i w obrazie. A potem spojrzeć na to, co zostaje pomiędzy.

Organizatorami festiwalu są Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowe Centrum Kultury.
Mecenasem festiwalu jest ORLEN.
Partnerem strategicznym festiwalu jest Totalizator Sportowy.
Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy objął festiwal patronatem honorowym.