George Enescu
Rhapsody in A major, Op. 11, No. 1
George Enescu
Symphonie Concertante for cello and orchestra, op. 8
***
Antonin Dvorak
Symphony No. 6 in D major, op. 60

Kim był człowiek, którego Pablo Casals nazwał największym geniuszem od czasów Mozarta? Wirtuozem skrzypiec, kompozytorem czy dyrygentem? Znakomitym pianistą czy wszechstronnym pedagogiem? George Enescu był prawdziwym tytanem sztuki, którego Viorel Cosma, wieloletni badacz jego życia i twórczości, porównał do artystów doby renesansu, takich jak Michał Anioł czy Leonardo da Vinci. Enescu, otoczony przez muzykującą rodzinę i ludowych artystów, chłonął tradycje muzyczne Rumunii. Szybko stało się jasne, że jest to diament, którego lokalni nauczyciele nie będą w stanie oszlifować. W 1888 roku, siedmioletni Enescu opuścił ojczystą ziemię, do której już nigdy nie wrócił na stałe. Choć jako dziecko stał się kosmopolitą, do końca życia nie porzucił swojego narodowego dziedzictwa. 

Enescu błyszczał jako wirtuoz skrzypiec, lecz jego prawdziwym pragnieniem było to, żeby poświęcić się wyłącznie kompozycji. Marzenie to nigdy nie zostało spełnione, lecz mimo tego, Enescu zostawił po sobie 33 opusy oraz dziesiątki niewydanych utworów. Mimo zamiłowania do muzyki ludowej, nie można nazwać go folklorystą. Udało mu się opracować własny, niepowtarzalny język muzyczny.

W programie koncertu zostaną zaprezentowane dwa dzieła skomponowane w 1901 roku, przez ledwie dwudziestoletniego Enescu. Mimo młodego wieku, był on doświadczonym, uznanym muzykiem, świadomym swoich artystycznych wyborów. Pierwszy utwór, Rapsodia rumuńska A-dur op. 11 nr 1, jest przykładem tego, jak kompozytor czerpał z dziedzictwa kulturowego swojej ojczyzny. W rapsodii słychać echa melodii zasłyszanych w dzieciństwie. Enescu nawiązuje do sześciu tańców lutowych (trzech hora i tyluż sârba), ale nie cytuje ich wprost. Wykorzystuje fragmenty, przekształca je, przestawia, urywa, ale zawsze pozostawia ludowy idiom. Utwór ma wyraźny podział na dwie części: pierwsza bazuje na powolnym, kołowym tańcu hora, zaś druga, wirtuozowska, eksponuje wirujący, niezwykle uroczysty taniec sârba. Kontrast ten, przejście od statycznego wspólnotowego tańca do ekstatycznego żywiołu, tworzy dramaturgię dzieła. Nie może dziwić, że od czasu bukaresztańskiej premiery w 1903 roku dzieło to, wraz z siostrzaną Rapsodią D-dur op. 11 nr 2, zawładnęło sercami publiczności.

Zupełnie inaczej prezentuje się Symfonia koncertująca h-moll op. 8 na wiolonczelę i orkiestrę. Utwór ten początkowo miał być koncertem wiolonczelowym, lecz kompozytor zdecydował się na podkreślenie symfonicznego wymiaru dzieła. Co ciekawe, jest to jego jedyny ukończony utwór koncertujący, mimo że dla Enescu wiolonczela była dopiero trzecim instrumentem, którym władał. Może to zdradzać bardzo osobisty kontakt kompozytora z wiolonczelą. Symfonia koncertująca, w odróżnieniu od ludowej Rapsodii rumuńskiej, wpisuje się w postromantyczny styl charakterystyczny dla młodego Enescu. Składa się ona z jednej części, ale ma złożoną strukturę, w której słychać powolne budowanie napięcia i zacieśnianie kolejnych planów muzycznych.

Koncert dopełnia VI Symfonia D-dur op. 60 Antonína Dvořáka, artysty, który w swojej twórczości czerpał z rodzimych tradycji, filtrując je przez doświadczenia zdobywane w czasie artystycznych podróży. Jego VI Symfonia jest jednym z najbardziej majestatycznych dzieł w literaturze symfonicznej. Choć można w niej usłyszeć echa symfonii Brahmsa, język kompozytorski Dvořáka pozostaje indywidualny. Początkowy fanfarowy, acz miękki motyw, szybko rozrasta się, faktura gęstnieje, nabierając pełnego, symfonicznego brzmienia. Adagio przenosi słuchacza w świat marzeń i fantazji, a Scherzo nawiązuje do skocznego czeskiego tańca furiant. W finale wyraźnie słyszalne są rustykalne, taneczne brzmienia, podkreślające radosny, ludowy charakter dzieła.

Michalina Radzińska

Orkiestra Filharmonii im. George’a Enescu
Gabriel Bebeșelea – dyrygent
Jaemin Han – wiolonczela

Założona w 1868 roku Orkiestra Filharmonii im. George’a Enescu jest jedną z najstarszych stałych orkiestr symfonicznych, zarówno w Europie, jak i na świecie. Zespołem dyrygowali znamienici rumuńscy muzycy, tacy jak E. Wachmann, G. Enescu, G. Georgescu, C. Silvestri, S. Celibidache, C. Mandeal, H. Andreescu i Ch. Badea, zapewniający ciągłość znakomitej rumuńskiej szkole dyrygentury. Bogata działalność orkiestry przejawia się nie tylko w sali koncertowej, ale również w studiu nagraniowym. Zespół można usłyszeć ponad 300 razy w roku na koncertach w Ateneum, a ponadto orkiestra nagrała dziesiątki płyt oraz odbywa liczne tournée po Europie, Azji i Dalekim Wschodzie. 

Dynamiczny i ceniony dyrygent słynący ze znakomitego kunsztu i oddania muzycznym poszukiwaniom. Bebeșelea znany jest ze swojej wszechstronności i cieszy się błyskotliwą karierą międzynarodową, współpracując z uznanymi zespołami. Pełni funkcję głównego dyrygenta Orkiestry Filharmonii im. George’a Enescu w Bukareszcie oraz dyrektora artystycznego Musica Ricercata – zespołu instrumentów dawnych i festiwalu poświęconego wykonawstwu historycznemu. W latach 2016–2023 był głównym dyrygentem Transylwańskiej Państwowej Orkiestry Filharmonii w Klużu-Napoce. 

Urodzony w 2006 roku w Korei Południowej wiolonczelista Jaemin Han zdobył międzynarodowe uznanie w 2021 roku, stając się najmłodszym zdobywcą Grand Prix prestiżowego Międzynarodowego Konkursu im. George’a Enescu. Jako wyróżniający się młody solista swojego pokolenia, Han występował z uznanymi orkiestrami z całego świata, w tym z orkiestrami filharmonii w Seulu, Tokio i Rotterdamie, z Orchestre de Paris i Toronto Symphony. Wśród najważniejszych momentów jego kariery znajdują się inauguracja BBC Proms w Korei z BBC Scottish Symphony Orchestra, rezydencja w seulskim Lotte Concert Hall, amerykański debiut z Los Angeles Philharmonic oraz występy w amsterdamskiej sali koncertowej Concertgebouw podczas tras koncertowych po Europie. 

Organizatorami festiwalu są Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowe Centrum Kultury.
Mecenasem festiwalu jest ORLEN.
Partnerem strategicznym festiwalu jest Totalizator Sportowy.
Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy objął festiwal patronatem honorowym.