Settings and search
DO CNA
Wyrażenie DO CNA, oznaczające ‘doszczętnie, zupełnie, całkowicie, bez reszty’, we współczesnych słownikach jest opatrywane kwalifikatorem „książkowe”. To znaczy, że należy do stylu wysokiego, do polszczyzny literackiej, jest wyszukane i eleganckie. Kilkaset lat temu natomiast zaliczało się do słów pospolitych, ludowych, czyli gwarowych i wcale nie eleganckich. Jego pierwsze poświadczenie tekstowe pochodzi z II poł. XVI w., ale do „porządnej literatury” trafiło dopiero trzysta lat później za sprawą Adolfa Dygasińskiego, który nie wahał się sięgać po słowa i wyrażenia z leksyki gwarowej. Jeszcze na początku XIX w. w słowniku S.B. Lindego odnotowane zostało w postaci zaprzeczonej: nie-do-cna z informacją „wyraz między prostactwem używany”.
Tak to na przestrzeni wieków zmienia się przynależność stylistyczna słów, wyrażeń i zwrotów – popularnych, z czasem wychodzących z użycia, zapominanych, a potem nagle odnajdowanych i przywracanych do (u)życia, ale zwykle już w nowym, odmiennym wydaniu.
[SJP PWN; SJP Dor; USJP; ESJP, I, 220, 279]