Relacja z warsztatów edukacji przestrzennej w Złocieńcu

Date of publication: 07.09.2017
Średni czas czytania 7 minutes
print

Przestrzeń jest wokół nas. Czasami mamy wpływ na jej kształtowanie. Większy gdy dotyczy to kształtowania własnego otoczenia domu, ogródka, ale czy mniejszy gdy dotyczy to przestrzeni publicznej ulicy, placów, skwerów w mieście i na wsi? Przestrzeń wokół nas, jaka jest ? Jaką chcielibyśmy ją oglądać? Czy są jakieś zasady dotyczące jej kształtowania np. zasady kompozycji uniwersalne, czy związane z konkretnym miejscem ? ( Każde miejsce opowiada swoja historię - Karta Drahimska 2001 r.)

Tematyka Warsztatu:

Warsztat, który odbył się w dniach 4-5 września dotyczył spojrzenia na przestrzeń konkretnego miejsca, fragmentu miasta Złocieńca-małego miasta w województwie Zachodniopomorskim. Położone w otoczeniu rzek: Drawy i Wąsawy z bogatą przeszłością tradycji włókienniczej, z przestrzenią niosącą ślady dawnych mieszkańców żyjących tu do 1945 roku i nowe współcześnie tworzone budynki i przestrzenie obecnych mieszkańców. Czy przestrzeń miasta, jego place i ulice są miejscami gdzie jest obecna harmonijna ? Czy współgrają w niej obiekty stare i nowe? Czy skala i proporcje zabudowy i kształt przestrzeni publicznych są odczytywane, jako elementy ładu przestrzennego? Na te podstawowe pytania mieli znaleźć odpowiedź uczestnicy warsztatów.
Warsztaty składały się z kilku etapów:
- spaceru studialnego
- omówienia indywidualnych wrażeń i zapisów, notatek z oglądanych przestrzeni miasta oraz przedstawienie przez prowadzącego różnych form zapisu przestrzeni stosowanych w procesie planowania przestrzennego
- budowy makiety fragmentu miasta, jako uniwersalnego języka porozumienia mieszkańcy-odbiorcy a planiści przestrzenni
- prezentacji na temat różnych przykładów realizacji zmian w przestrzeni publicznej
- próby zbudowania na makiecie elementów uzupełniających i poprawiających przestrzeń
- dyskusji

Spacer studialny

Początek warsztatów był spacer studialny fragmentem miasta. Zabudowa między rzekami . zatrzymywanie się w wybranych miejscach, postrzeganie, waloryzacja jej elementów ( zabudowa, trwałe i tymczasowe małe obiekty handlowe, zieleń, widoki w dalszej perspektywie, funkcjonalność przestrzeni dla pieszych, samochodów, handlu, miejsc nieformalnych spotkań. Podczas spaceru uczestnicy prowadzili indywidualną ocenę zjawisk przestrzennych. W końcowej fazie podsumowując, dochodzili do wniosku, że wcześniej w codziennym przemierzaniu fragmentów miasta nie zwracali już uwagi czy widok lub przestrzeń jest atrakcyjny, czy przestrzeń jeszcze im się podoba.

Wrażenia, zapis, notatki

Formy zapisu wrażeń z spaceru po mieście u każdego z uczestników były odmienne. Dominował tekst, czasami zdarzały się szkice i rysunki, częściej znaki graficzne, kojarzone z skrótowym zapisem indywidualnego odbioru przestrzeni. Notatki uczestników spaceru robione sposób emocjonalny, intuicyjnie wartościujący, były też  ćwiczeniem z spostrzegawczości i odczytywania znaczeń przestrzeni. Takie zapisy indywidualne zostały skonfrontowane z planami, mapami używanymi przez tzw. grono profesjonalistów: geodetów, urbanistów, planistów, architektów itp. Efekt porównania i możliwości odczytania wielowątkowych znaczeń zaobserwowanych w realnej przestrzeni wywołał spostrzeżenie, które można zawrzeć w stwierdzeniu „trudno to zrozumieć” lub „to do mnie nie przemawia”.  

Makieta fragmentu miasta

Kolejna część warsztatu obejmowała wykonanie makiety fragmentu miasta, który oglądali uczestnicy. Budynki wykonane w odpowiedniej skali i formie odzwierciedlały przestrzenie rzeczywiste ułożone na podkładzie mapowym stały się w ocenie uczestników bardziej zrozumiałym zapisem przestrzeni niż profesjonalne dokumenty planistyczne. Makieta, będąca inwentaryzacją terenu stała się później podstawą do naniesienia pożądanych zmian.

Planowanie zmian w przestrzeni

Po przedstawieniu kilku wybranych przez prowadzącego realizacji w przestrzeniach publicznych omówieniu zasad i elementów kompozycji urbanistycznej, istotnych dla pięknego kształtowania przestrzeni publicznych i widoków miejskich, uczestnicy podjęli próbę wprowadzenia zmian w oglądanej podczas spaceru części przestrzeni miasta. Dodając do makiety nowe elementy w skali, szukali najbardziej harmonijnych rozwiązań. Przedmiotem dyskusji były nie tylko sprawy dotyczące formy ale również związane z funkcjonalnością nowych rozwiązań i ich wpływem na zachowania społeczności miejskiej. Makieta była uniwersalnym językiem porozumienia. Na niej w mniejszej skali można było „przećwiczyć” skutki błędnych decyzji, ale również tych odpowiednich dla danego miejsca rozwiązań. Uczestnicy podsumowali, że w taki sposób powinno się rozmawiać z mieszkańcami o wszelkich planowanych zmianach w przestrzeni ich miejscowości. 

Dyskusja - podsumowanie

Czy mamy wpływ na kształtowane przestrzeni? Jeżeli tak to w jakim zakresie?
Czy porządkowanie i harmonizowanie zastanej przestrzeni to rola społeczności, biznesu, czy administracji? Czy skala miasta to skala ludzka, kameralna, czy  monumentalna?
Jak realizować funkcje przestrzeni publicznej w mieście ? Podczas trwania warsztatu stawiano wiele pytań większość uczestników stwierdziła, że w tym krótkim czasie nowa dla nich porcja wiedzy o elementach wpływających na odbiór przestrzeni pozwala im na zupełnie inne postrzeganie miejsc w mieście. Miejsca , przestrzenie, które były dotychczas codziennością niewiele znaczącą nabrały walorów i mogą wpływać pozytywnie, negatywnie ale też obojętnie na odbiorców, przechodniów, mieszkańców. Zobojętnienie na otaczającą przestrzeń to cecha większości mieszkańców obszarów zurbanizowanych. Jednym z ważnych podsumowań warsztatów był głos, aby wiedza o elementach kompozycji przestrzennej, estetyce, harmonii i funkcjonalności przestrzeni wokół nas powinna być częściej dostępna dla zwykłych mieszkańców. 

Autor opisu: Radosław Barek

Autorzy zdjęć: Ryszarda Jankowska- Reczko, Albert Moroz