Tomasz Konieczny, znakomity bas-baryton, specjalizujący się w muzyce niemieckiej, słynący też z wykonań dzieł oratoryjnych i pieśni na scenach najważniejszych teatrów świata, m.in. mediolańskiej La Scali, Lyric Opera w Chicago czy Metropolitan Opera w Nowym Jorku, na co dzień mieszkający i występujący za granicą, zrealizował kolejny projekt muzyczny w Polsce.  

Dzięki zaangażowaniu Narodowego Centrum Kultury, Instytutu Adama Mickiewicza i Dal Segno Insitut nagrał płytę Apocalypse, na której przy akompaniamencie Lecha Napierały zaśpiewał pieśni Kindertodtenlieder Gustava Mahlera, do poezji Friedricha Rückerta oraz kompozycje Aleksandra Nowaka do wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Ten repertuar zabrzmiał w Operze  Bałtyckiej podczas sobotniego koncertu promującego płytę. Był to jednocześnie debiut Tomasza Koniecznego na scenie Opery Bałtyckiej w Gdańsku. Podczas koncertu utwory z Apocalypse zabrzmiały w wydaniu orkiestrowym. Artystom towarzyszyli  muzycy gdańskiej opery, których poprowadził Michał Krężlewski.

– Zarówno koncert w Operze Bałtyckiej, jak i premiera płyty to dwa niezwykłe wydarzenia, twórcze spotkania znakomitych muzyków, którzy wykonują utwory do tekstów pozornie bardzo odległych poetów: niemieckiego romantyka Friedricha Rückerta oraz przedstawiciela pokolenia polskich Kolumbów – Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Tym, co łączy autorów tak różnych wierszy, jest przejmujący dramatyzm, wynikający z doświadczenia nieodwracalnej straty, rozłąki, śmierci. Apokalipsa Baczyńskiego ma wymiar jednostkowy i społeczny, jest pokoleniowym doświadczeniem nieludzkiej wojny. Tragedia Rückerta to równie bolesna tragedia osobista – śmierć dzieci. Ten nastrój i emocje wynikające z traumatycznych przeżyć w szczególny sposób wpisują się w obecny czas wojny, której doświadczają nasi sąsiedzi z Ukrainy, ale również my Polacy – udzielając pomocy uchodźcom stajemy się nie tylko świadkami, ale też uczestnikami ich dramatu – komentuje prof. Rafał Wiśniewski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury.

Podczas koncertu usłyszeliśmy cykl pięciu muzycznych trenów z płyty Apocalypse, skomponowanych na początku XX wieku przez Gustava Mahlera do testów lirycznych Friedricha Rückerta (1788-1866). Niemiecki poeta i tłumacz napisał je po utracie dwójki ukochanych dzieci. Cały cykl Kindertodtenlieder, powstały w 1834 r., zawiera ponad 400 utworów.  Obok muzyki Mahlera, ważną część programu koncertu i zawartości płyty stanowiły pieśni uznanego współczesnego kompozytora – Aleksandra Nowaka specjalnie napisane do wierszy: „Spojrzenie”, „Wigilia” i „Śmierć” Krzysztofa Baczyńskiego. Krytyk Jacek Marczyński zwraca uwagę na „niezwykłą wrażliwość na słowo” profesora katowickiej Akademii Muzycznej, laureata zeszłorocznego „Fryderyka” oraz Nagrody Związku Kompozytorów Polskich.

– Są wiersze szczególnie mi bliskie, z którymi się identyfikuję i koniecznie chciałem zaśpiewać. Od dawna wracam do Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, a jego twórczości niezmiennie mnie wzrusza. Chciałem przypomnieć tę wielką poezję, która – jestem przekonany – zasługuje na odkrycie za granicą, a w Polsce na przypomnienie i popularyzację. Od paru lat poszukiwałem kompozytora, który byłby gotowy napisać muzykę do tych utworów. I wreszcie trafiłem na muzyka, który ma w sobie głębię, uczciwość, wspaniały warsztat. Aleksander Nowak doskonale potrafi się wczuć się w słowo, jest blisko emocji Baczyńskiego – komentuje Tomasz Konieczny.

– Chcieliśmy stworzyć program, który byłby odpowiedzią na ten przełomowy czas. – dodaje pianista Lech Napierała. – Aleksander Nowak jest jednym z wyjątkowych kompozytorów, który w sposób genialny nie tylko potrafi operować dźwiękami, ale też operować ciszą. Baczyński w swoich tekstach o śmierci pisał o cichym umieraniu. Myślę, że ta potrzeba ciszy w muzyce, jak i w świecie, który nas otacza, jest bardzo przejmująca. Motyw śmierci łączy poezję Baczyńskiego i treny dziecięce, do których napisał muzykę Gustaw Mahler. W trudnych czasach pandemii, a teraz także dramatycznych czasach okrutnej wojny muzyka daje zawsze jakieś pocieszenie i mam nadzieję, że tak zostanie odebrana – konkluduje Lech Napierała.

Płyta Apocalypse

W dzień koncertu na rynku zadebiutowała płyta Apocalypse Tomasza Koniecznego i Lecha Napierały ze światowym prawykonaniem utworów Aleksandra Nowaka, stworzonych specjalnie z myślą o tym wydawnictwie.

Wydawcami płyty są: Narodowe Centrum Kultury, Instytut Mickiewicza i Dal Segno Institute.

Płyta jest już drugim, wspólnym projektem fonograficznym duetu: Tomasz Konieczny/Lech Napierała z Narodowym Centrum Kultury.

Koncert Apokalipsa i płyta zostały dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Współorganizatorem koncertu jest Narodowe Centrum Kultury i Opera Bałtycka, a partnerem merytorycznym Stowarzyszenie Dal Segno Institute i Polskie Wydawnictwo Muzyczne.