Zwiedzanie Centrum Administracyjnego: budynek Z i Stanowisko Dowodzenia w schronie pod budynkiem S

Zwiedzanie Centrum Administracyjnego: budynek Z i Stanowisko Dowodzenia w schronie pod budynkiem S
Fot. J. Klaś

Budynki Centrum Administracyjnego, których budowę ukończono w 1956 roku na podstawie projektu Janusza Ballenstedta oraz Janusza i Marty Ingardenów, są obok Pałacu Kultury i Nauki oraz MDM-u w Warszawie najbardziej charakterystycznymi przykładami architektury polskiego socrealizmu. Centrum Administracyjne składa się z dwóch budynków (Z i S), ustawionych symetrycznie w stosunku do trasy łączącej centrum Nowej Huty z kombinatem i połączonych podziemnym tunlem. Budynki zaprojektowano na planie kwadratu i są z zewnątrz identyczne, ich projekt był inspirowany włoskim zamkiem Caprarola, autorstwa słynnego renesansowego architekta Vignoli, a wieżyczki zwieńczono na kształt latarni, jaką Michał Anioł ustawił nad kopułą bazyliki watykańskiej, typowo polskim motywem jest attyka nawiązująca do rodzimej architektury renesansowej. Z tego powodu mieszkańcy Nowej Huty nazywają często te budynki „Pałacem Dożów” lub „Watykanem”. Najciekawsze pomieszczenia budynku Z to: hol, klatki schodowe, sale konferencyjne, pomieszczenia biurowe, kasy. Z racji pełnienia funkcji reprezentacyjnych obiekt ten zyskał bardzo bogate zdobnictwo z dużą ilością okładzin kamiennych, ręcznie kutej ślusarki, mebli i oświetlenia zaprojektowanego specjalnie dla niego. Pod budynkiem S znajduje się Stanowisko Dowodzenia kombinatu. To wyjątkowy schron na terenie Nowej Huty. Obiekt jest zachowany w bardzo dobrym stanie, z praktycznie kompletnym wyposażeniem w większości z końca lat 50-tych. W schronie tym w przypadku zagrożenia miały przebywać osoby odpowiedzialne za prowadzenie akcji ratunkowej oraz nadzór nad procesami technologicznymi, które musiały działać w sposób ciągły. Podzielony jest na szereg pomieszczeń o ściśle określonym przeznaczeniu np.: sala dowodzenia, kancelaria, centrala telefoniczna czy punkt przyjmowania meldunków. 

Prowadzenie:

Małopolskie Stowarzyszenie Miłośników Historii „Rawelin”  organizacja typu non-profit, która swoje cele statutowe realizuje prowadząc badania historyczne oraz działając na rzecz ochrony zabytków  architektury – w tym także fortyfikacji i ochrony zabytkowych urządzeń inżynierii miejskiej.