Katastrofy, kataklizmy, klęski

Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka
nr 2(109)/2020

We współczesnej kulturze coraz częściej pojawiają się obrazy, filmy, seriale i książki poświęcone katastrofom i kataklizmom, które wydarzyły się kiedyś, lub takich, które mogą mieć miejsce w przyszłości. Zjawiska takie zawsze budziły obawy i lęki. Chociaż ludzie próbowali się przed nimi zabezpieczać i ich unikać, to charakteryzuje je wysoki stopień nieprzewidywalności. Mają nagły i wstrząsający charakter, a zazwyczaj także dramatyczny przebieg i poważne konsekwencje. Próby opisu tych zdarzeń wymagają często dystansu czasowego. Wiążą się bowiem z traumą nie tylko pojedynczych osób, ale też całych pokoleń, a nawet społeczeństw. Dlaczego jedne trafiają do masowej wyobraźni, a inne zostają zapomniane? Dlaczego przyszłość coraz częściej przedstawiana jest jako apokalipsa i zagłada? I skąd współcześnie w kulturze masowej tak wiele powrotów do katastrof, kataklizmów i klęsk z przeszłości? (ze wstępu dr hab. Małgorzaty Boguni-Borowskiej, prof. UJ)

Spis treści

Katastrofy, kataklizmy, klęski

Wstęp. Katastrofy, kataklizmy, klęski. Narracje, obrazy i reprezentacje dramatycznych zdarzeń we współczesnej kulturze - Małgorzata Bogunia-Borowska
Efekt Notre Dame. Rzecz o aksjologicznych reperkusjach katastrofy - Magdalena Zdun
Museum vitae – pęknięcia i kontynuacje po katastrofie. 9/11 Memorial and Museum w Nowym Jorku - Małgorzata Bogunia-Borowska
Medialne życie katastrofy. Przypadek wybuchu w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej - Anna Sarzyńska
Wojna jako katastrofa. Obrazy wojen XXI wieku w polskich filmach fabularnych i wybranych serialach telewizyjnych - Beata Łaciak
Wyzwania antropocenu. Żywioł wody w retoryce audiowizualnych narracji o katastrofach - Urszula Jarecka
Postapokalipsy ekologiczne jako ćwiczenie wyobraźni apokaliptycznej - Lech Nijakowski
#AustraliaFires2020: obraz katastrofy w mediach online. Analiza wzorów komunikacji cyfrowej - Emilia Smolak-Lozano, Paloma López Villafranca, Damián García Ponce
Kataklizmy przyrodnicze a zjawisko samobójstw - Adam Czabański

Scenariusze końca świata

Katastrofa, czyli na ruinach zadomowienia - Aleksandra Kunce
Apokalipsa bez Mesjasza. Współczesne francuskie refleksje o katastrofach i końcu świata - Nelli Sołonko
Między Genezis a Apokalipsą. Wokół opowiadania „Deus ex” Olgi Tokarczuk - Iwona Gralewicz-Wolny
Apokalipsa spełniona. Casus epidemii AIDS - Mateusz Szubert
Katastrofa klimatyczna non-fiction - Magdalena Ochwat
Od „miasta silników” do „popielnika historii” – o filmowym fantazmacie Detroit i kryzysie idei polis - Katarzyna Szalewska
Czarnobylska opowieść. Katastroficzny mit zapisany w fotografii - Agnieszka Karpiel

Omówienia

Sztuka kierowania opinią publiczną - Paweł Matuszewski